معیار انتخاب فتوا در قانونگذاری و دادرسی بر اساس دیدگاه امام خمینی (ره) مقاله

استفاده از فقه در نظام حقوقی به طور عام و حقوق کیفری به به صورت خاص، در مقام قانونگذاری یا دادرسی با چالش‌هایی از جمله وجود اختلاف نظر بین فقها در برخی موضوعات مواجه است. زمانی که فتاوای فقهی، شکل قانون به خود می‌گیرد باید نظام-مند و همسو با سایر قوانین باشند. این پژوهش به دنبال ابهام زدایی از فتوای معیار در مقام قانونگذاری و دادرسی است. و به این منظور، ملاک‌های 1. فتوای ولی فقیه 2. فتوای مشهور فقها 3. برآیند دیدگاه فقهای شورای نگهبان 4. فتوای فقیه اعلم و 5. فتوای کارآمد و معطوف به مصلحت مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت ناظر به نقد و بررسی ملاک‌های یاد شده، فتوایی که ضمن برخورداری از اعتبار فقهی، کارآمدی بیشتری به دنبال داشته باشد، به عنوان فتوای معیار معرفی شده است. حاصل این بررسی ضمن اینکه مستند به دیدگاه فقهی و سیره حکومتی بنیان‌گذار نظام جمهوری اسلامی است، از ظرفیتی کارگشا در نظام حقوقی ایران حکایت می‌کند که می‌تواند همراه با تضمین تعهد به رعایت موازین اسلامی، در تأمین کارآمدی نظام حقوقی ایران نقش ایفا نماید.

The application of jurisprudence in the legislative or judicial process, often in the legal system and notably in criminal law, faces a number of challenges, including the emergence of disagreement among jurists on some topics. In order to become legislation, jurisprudential fatwas must be methodical and consistent with other regulations. The purpose of this article is to deconstruct a few selected fatwas that have been used in legislative and judicial proceedings. For this purpose the quantifiable metrics of 1- Guardian jurists' (Vali-ye faqih) fatwas, 2- popular jurists' fatwas, 3- the final opinions of the Islamic Republic of Iran Guardian council's jurists, 4- the fatwas of the most highly educated jurists, and 5- the efficient fatwas that are most related to the interests were investigated. Finally, based on the aforementioned quantifiable metrics, a fatwa that is more efficient and has jurisprudential validity will be introduced. This article, in addition to demonstrating the founder of the Islamic Republic of Iran's jurisprudential thoughts and governance method, also illustrates the Iranian legal system's effective capacity, in order to ensure the observance of Islamic regulations and to contribute to the development of the Iranian legal system's performance.