چکیده:
دو کتاب انیسالطالبین و مقامات خواجه نقشبند، ازجملۀ قدیمترین و مهمترین منابع دربارۀ بهاءالدین نقشبند (718 -791) و اصول طریقت اوست. اطلاعات بیشتر منابع دربارۀ بهاءالدین نقشبند اغلب از کتاب انیسالطالبین گرفتهشده و بسیاری از مضامین موجود در مقامات وی با کتاب انیسالطالبین مشترک است. در این مقاله سعی شد، بهاءالدین و طریقت او از منظر نگاه مؤلفان دو کتاب معرفی شود و سپس ضمن تحلیل و مقایسۀ تطبیقی دو اثر، سبک نگارش، میزان اشعار، عقاید و مضامین مشترک، جایگاه زن، کرامات و همچنین نوع و جهت کرامات موجود در آنها، موردبررسی قرارگیرد. مقایسه تطبیقی دو کتاب نشان داد که بخشهای زیادی از مقامات نقشبند با انیسالطالبین مشترک است و این امر نشاندهنده این است که احتمالاً انیسالطالبین یکی ازجمله منابع عمده مؤلف مقامات نقشبند بوده است. همچنین در انیسالطالبین درصد کرامات معنوی و در مقامات نقشبند، کرامات مادی بیشتر است. در هر دو کتاب آگاهی از آنچه برای دیگران رخداده در میان کرامات معنوی، و از هوش بردن و باز به هوش آوردن افراد در میان کرامات مادی، بیش از سایر کرامتها است.
These two books Anisatolibin and Maqamat-e-Naqshband are among the oldest and most important sources about Baha' al-Din Naqshband (718 -791) and his principles. More resources about Baha' al-Din Naqshband are often taken from Anis at Talibin book and many of the Maqamat’s topics are shared by Anis at Talibin. In this article, Baha' al-Din and his principles were introduced from the point of view of the authors of these two books and then the comparative analysis of the two works, the style of writing, the amount of poetry, ideas, and common themes, the position of women, miracles as well as the type and direction of miracles in them, should be examined. The comparative comparison of the two books showed that a large proportion of the Maqamat-e-Naqshband shared with Anis at Talibin and this suggests that Anis at Talibin was probably one of the main sources of the author of the Maqamat-e-Naqshband.
خلاصه ماشینی:
کتاب مقامات نقشبند نيز که دربارة خواجه بهاءالدين و کرامات وي نوشته شده است تا حدود زيادي ازنظر محتوا به انيس الطالبين نزديک است .
به اين منظور نخست به معرفي بهاءالدين نقشبند، طريقت او (نقشبنديه ) و مؤلفان مقامات و همچنين شيوه نگارش و نوع نثر و کرامات در اين دو کتاب پرداخته مي شود و در پي آن تحليل و مقايسه تطبيقي دو اثر، مضامين مشترک کرامت ها، نوع و جهت آن ها در حکايت هاي دو کتاب آورده خواهد شد.
اگرچه درباره خواجه بهاءالدين نقشبند و طريقت او مقالات و کتاب هايي نوشته شده اما هيچ کدام به مقايسه اين دو اثر (انيس الطالبين و مقامات نقشبند) و تطبيق حکايات آن ها با يکديگر نپرداخته اند.
خواجه محمد پارسا خواجه محمد پارسا که برخي تأليف کتاب انيس الطالبين را به وي نسبت داده اند (آقاحسيني، ١٣٩٢ و صفا، ١٣٧٥) خواجه جلال الدين (يا شمس الدين ) محمد بخاري از بزرگان مشايخ نقشبندي و از اصحاب و خلفاي خواجه بهاءالدين محمد نقشبند است که در سال ٧٥٦ (ق ) در بخارا به دنيا آمد.
(آقاحسيني، ١٣٩٢) منابعي از قبيل رشحات عين الحيات که ميان اهل تحقيق از امّهات مآخذ اين طريقت به شمار ميآيد، نيز قدسيه (کلمات بهاءالدين نقشبند) و بخش هاي مربوط به طريقت نقشبنديه در نفحات الانس جامي، گزيده ها و يا نقل جمله به جمله اي از محتويات و مطالب کتاب انيس الطالبين را دربردارند.
کرامات در انيس الطالبين مفصل ترين بخش اين کتاب يعني قسم چهارم به کرامات خواجه اختصاص يافته هرچند در ساير قسمت ها نيز کراماتي از ايشان نقل شده است .