نقد و بررسی دیدگاه‌های سقراط و اپیکور در خصوص مهابت مرگ مبتنی بر نظریات ناظر بر زیان مقاله

فلسفه دین بهار 1401، دوره نوزدهم - شماره 1 ، ب (وزارت علوم/ISC (‎24 صفحه - از 127 تا 150 )

کلیدواژه ها: مرگ ترس حیات پس از مرگ خواب فاقد رویا زیان‌مندی dreamless sleep harmfulness death Fear life after death اپیکور سقراط هـا بـه آسیب زیـان دیدگاه

fa en

چکیده:

ترس از مرگ به‌عنوان دغدغۀ وجودی همۀ انسان‌ها موضوعی برای توجه فلسفی مرگ‌اندیشانی چون سقراط و اپیکور بوده است. سقراط مرگ را همچون خوابی فاقد رؤیا و نوعی جابه‌جایی مکانی نفس قلمداد می‌کند و اپیکور نیز تلاش دارد تا در کنار اعتقاد به عدم حیات پس از مرگ و فقدان هرگونه ادراکی در پس آن، بی‌زیانی مرگ را اثبات کند. وجه اشتراک دیدگاه‌های این دو متفکر، تلقی آنها از مرگ به‌مثابۀ فقدان ادراک است. اما سقراط بدون دست برداشتن از میل به جاودانگی، عدم ادراک را موقتی و صرفاً مربوط به واقعۀ مرگ می‌داند و با مشابه دانستن مرگ به خوابی فاقد رؤیا سعی در کاهش ترس انسان‌ها از مرگ دارد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که آیا عدمِ وجود فرد و بالتبع عدم ادراک ناشی از آن، نافی زیان‌بینی فرد مُرده خواهد شد؟ برخی نظریه‌پردازان در مقام نقادی بر این باورند که مرگ نوعی زیان و آسیب است. با التفات به نظریات ناظر بر زیان‌مندی پیش (خنثی‌کنندۀ امیال) و پس از مرگ (ناکامی و محرومیت)، به‌نظر می‌رسد مرگ واجد میزانی از زیان و آسیب است و مفروضات و نتایج اپیکور و سقراط اشکالات عدیده‌ای دارد. نقد و بررسی راه‌حل‌های متفاوت این دو متفکر از طریق معرفی نظریات ناظر بر زیان‌مندی مرگ هدف پژوهش حاضر است؛ و از آنجا که تا به حال هیچ پژوهشی در این خصوص به رابطۀ میان درک زیانِ مرگ و ترس ناشی از آن متوجه نبوده، ازاین‌رو این پرداخت فلسفی نوآورانه است.

خلاصه ماشینی:

سؤالات اصلي نوشتار حاضر عبارت اند از اينکـه آيـا عدم حيات پس از مـرگ ، و بـالتبع عـدم امکـان ادراک ناشـي از آن ، موضـوعي بـراي تـرس و زيان بيني در زمان حيات انسان ها نيست ؟ آيا معادل دانستن مرگ به مثابۀ فقدان ادراک يـا خـوابي فاقد رؤيا، نافي ترس از مرگ خواهد بود؟ آيا اصلاح نگرش معرفتي انسان هـا نسـبت بـه مـرگ سبب زوال ترس از مرگ به عنوان حالتي نفساني خواهد شد؟ و سؤال کلي تر اين است کـه يـک رخداد چه زماني بر ما اثري منفي ميگذارد و زيان محسوب مي شود؟ ٢. بنـا به تلقي اپيکور به همان صورت که کسي که متولد نشده ، متضرر به واسطۀ نداشـتن زنـدگي نيست ؛ اگر فرض کنيم از ده سال قبل ، ابزاري را در اختيار داريم کـه مـي توانـد مردگـان را زنده کند و بنابراين مي توانستيم سقراط را دوباره زنده کنيم ، در اين صـورت بنـابر ديـدگاه اپيکور، احمقانه است که بگوييم سقراط در ده سال گذشته به دليل امتناع مـا از بازگردانـدن او، آسيب ديده است (١٣٣ :٢٠٠٩ ,Luper)، زيرا ادراک غبن فـرع بـر وجـود اسـت ؛ يعنـي فردي مي تواند ادراک زيان کند که پيشاپيش وجود داشته باشـد. در اينجا ناگـل تلاش دارد تا اثبات کند که حتي با پذيرفتن فرض اپيکور مبني بـر عـدم حيـات پـس از مـرگ ، توأمان مي توان بر محروميت هاي بالقوه که صرف تصـور تحقـق آنهـا پـس از مـرگ ، بـراي مـا مصداقي از زيان است ، نيز تأکيد کرد، زيرا درحالي که همگان عدم تحقق ترجيح را آسيب تلقـي مي کنند، اما اپيکور منکر وقوع چنين آسيبي بـه واسـطۀ رخـداد مـرگ اسـت .

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود