چکیده:
ارتداد از موضوعات مهم و محل اختلاف نظر در فقه جزا است. با توجه به اهمیت جرم ارتداد که مجازات آن با حیات انسان مرتبط است، شیوه اثبات ارتداد از اهمیت به مراتب بالاتری برخوردار است. در این مقاله تلاش شده به بررسی شرایط، شیوه و کیفیت اثبات ارتداد پرداخته شود. مقاله توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی موضوع پرداخته شده است. یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که از نظر عموم فقها، مهمترین روش اثبات ارتداد، اقرار است؛ اگر کسی خود به گرایش به دینی غیر از اسلام داشته یا بی‌اعتقادی یا گمان و دودلی نسبت به مبانی اسلام و انکار احکام اسلامی به‌گونه‌ای که انکار توحید یا رسالت را در پی داشته باشد مرتد به شمار می‌آید. راه دیگری که برای ثابت کردن ارتداد وجود دارد و در روایات نیز به آن‌ها اشاره‌شده، قیام بیّنه است. راه سوم که محل اختلاف‌نظر فقها است، علم قاضی است. در خصوص ارتداد و آزادی بیان نیز می‌توان گفت که در اسلام حق تحقیق در عقاید نه‌تنها جایز، بلکه واجب شمرده می‌شود. با توجه به اصل آزادی بیان و رویکرد فقه در خصوص آزادی بیان و عقیده، لازم است شرایط و روش‌های اثبات ارتداد مورد توجه قانونگذار قرار گیرد و از وضعیت مبهم موجود خارج گردد به ویژه که علم قاضی یکی از روش اثبات در این خصوص است و نباید اختیار قاضی در این خصوص بدون قید و محدودیت باشد.
Apostasy is a major issue and a point of contention in criminal jurisprudence. Given the importance of the crime of apostasy, the punishment of which is related to human life, the method of proving apostasy is much more critical. In this article, an attempt has been made to examine the conditions, method, and quality of proving apostasy. The article is descriptive-analytical, and the subject has been studied using the library method. The findings indicate that from the point of view of the general jurists. The most important way to prove apostasy is to confess; A person who is himself inclined to a religion other than Islam, disbelief or doubt and hesitation about the principles of Islam and the denial of Islamic rules in a way that leads to the denial of monotheism or mission is considered an apostate. Confession is the most common way of proving apostasy, as it's all-encompassing. Another way to prove apostasy, also mentioned in the narrations, is the uprising. The third way, which is the point of disagreement of the jurists, is the judge's knowledge. Regarding apostasy and freedom of expression, it can be said that in Islam, the right to research one's beliefs is permissible and obligatory. Considering the principle of freedom of expression and the approach of jurisprudence regarding freedom of expression and belief, the legislator must consider the conditions and methods of proving apostasy and get out of the current ambiguity, especially since the knowledge of the judge is one of the methods of proof in this regard and the judge's authority in this regard should not be restricted.
(
, 
, 
)
