چکیده:
طرح های مرتع داری بخش قابل توجهی از بودجه بخش منابع طبیعی را در سطح کلان کشوری به خود اختصاص می دهد و ارزیابی صحیح آن سبب صرفه جویی در هزینه ها و افزایش بازدهی طرح ها خواهد شد. در تحقیق حاضر تلاش شده است به منظور ارتقا سطح موفقیت و نتایج مکانی - فضایی مثبت طرح های مرتع داری استان خراسان جنوبی، به بررسی و ارزیابی ابعاد مختلف اهداف پیش بینی شده در طرح های مرتع داری و ارائه الگوی مناسب جهت رفع محدودیتهای آن پرداخته شود. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش توصیفی – تحلیلی است که در راستای پیشبرد اهداف تحقیق از تکنیکهای مرسوم در دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه تحقیق مشتمل بر بهره برداران مرتعی واقع در محدودهی آن دسته از طرح های آبخیزداری استان خراسان جنوبی بوده که سنواتی از اجرا و اتمام آن گذشته است. از این رو تعداد 13 طرح مرتع داری در محدوده استان با حجم بهره برداران نمونه به تعداد 327 نفر با شیوه نمونهگیری تصادفی طبقهبندی شده و روش تخصیص متناسب برگزیده و مورد پرسشگری واقع شده اند. نتایج به دست آمده حاکی است اجرای طرحهای مرتع داری در استان خراسان جنوبی سبب بهبود وضعیت مراتع و هم چنین باعث بهبود وضعیت خاک مراتع از حیث فرسایش آبی و فرسایش بادی شده است. به لحاظ اقتصادی، اجرای طرح های مرتع داری اثر چندانی بر بهبود وضعیت اقتصادی بهرهبرداران نداشته است و از حیث اجتماعی نیز منجر به کاهش شاخص بهبود وضعیت اجتماعی بهره برداران شده است.
Rangeland projects consume a considerable portion of the budget allocated to natural resources all over the country; therefore, their appropriate assessment results in saving costs and increasing efficiency. High efficiency of projects means that the projects have economic, social, and environmental benefits and can compete with other parts of society, and the privileges the government gives to this section encourage investment. Therefore, it is quite clear that these projects need assessment. In order to increase the success and positive spatial results of Southern Khorasan rangeland projects, the present research tries to investigate and assess the different dimensions of the targets predicted for these projects and offer an appropriate model for overcoming limitations. The research is an applied, descriptive-analytical one in which techniques of documentary research and field study were used for data collection. The research population included rangeland operators in those Southern Khorasan watershed management projects who had been finished several years ago. Therefore, 13 rangeland projects in the province, including 327 operators, were selected by clustered random sampling and appropriate optimal allocation. The results indicated that implementing rangeland projects in Southern Khorasan has resulted in better conditions for rangelands and improvement in rangelands’ soil in terms of water and wind erosion. Furthermore, following the implementation of rangeland projects in the province, decrease has occurred in livestock condition improvement index. Economically speaking, the implementation of rangeland projects has had no significant effect on the improvement of economic condition of operators. Considering social issues, it has resulted in decrease of social condition improvement index of operators.
خلاصه ماشینی:
value به دست آمده مربوط به وضعیت اقتصادی بهره برداران که در سطر اول جدول ٦- بیان شده است فر ض Ho پذیرفته می شود بنابر این نتیجه می گیریم که از نظر بهره برداران وضعیت اقتصادیشان نسبت به قبل از اجرای طرح مرتعداری تغییری نداشته است در ادامه نیز همه سوالاتی که برای سنجش وضعیت اقتصادی بهره برداران مطرح شده اند نیز مورد آزمون قرار گرفته اند که براساس نتایج به دست آمده در جدول به لحاظ اقتصادی اجرای طرح های مرتع داری در استان خراسان جنوبی باعث کاهش تاثیر وقوع خشکسالی بر درآمد بهره برداران ، میزان فروش دام های زنده ، فروش فرآورده های دامی مثل شیر، کره و روغن ، تعدد دام های داشتی، میزان استفاده ازخدمات و وام های دولتی برای دامداری، درآمد حاصل ازفروش دام ها، درآمد حاصل ازفروش گیاهان دارویی و صنعتی، درآمد حاصل ازفروش فراورده های دامی و افزایش درصد زایش دام های داشتی گردیده است .