چکیده:
حکمرانی دانشی است که حول مسائل جامعه شکل میگیرد و فرآیند مواجه و حل این مسائل یکی از مهمترین موضوعات رشته حکمرانی و سیاستگذاری است. مسائل میتواند از ساده تا پیچیده و بغرنج باشد و سیر تکوین دانش اداره، سیاستگذاری و حکمرانی نشانداده که در گذر تاریخ مسائل روز به روز پیچیدگی بیشتری به خود گرفته اند و توسعههای دانشی و تلاشهای بسیاری برای مواجه و پاسخ به این پیچیدگیها و حل آنها صورت گرفته است. به نحوی که مسائل حکمرانی اغلب بغرنج شده و خود به حکمرانی جدیدی نیاز دارند. با این وجود ماهیت مسائل، گونه شناسی و نوع مواجه با مسائل بغرنج از جمله مواردی است که علارغم اهمیت بسیار زیاد، کمتر به آن توجه شده است. مقاله پیش روی تلاشکرده با روش بررسی و مرور نظاممند منابع این حوزه، به مفاهیم مهم در حوزه مسئله شناسی پرداخته و گونهشناسی از مسائل ارائه دهد. در ادامه مقاله به بررسی مسائل بغرنج و ارائه رویکردی تحت عنوان حکمرانی مسائل بپرداخته است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد، سنگبنای مواجه با مسائل بغرنج بهکارگیری رویکردهایی از جنس حکمرانی است. بهکارگیری ظرفیت جنبشهای اجتماعی، شبکههای غیررسمی و مجازی و مشارکت مردم در حل مسائل از مهمترین بخشهای رویکرد حکمرانی مسائل است. به عبارتی در حکمرانی مسائل، اقدامات منسجم و افزایش دامنه اجماع در بین ذینفعان، انعطافپذیری و توامندسازی ساختارها و فرآیندها، استفاده از رویکردهای تفکر سیستمی و نظریه پیچیدگی از مهمترین ظرفیتها در حل مسائل بغرنج هستند.
خلاصه ماشینی:
مسائل میتواند از ساده تا پیچیده و بغرنج باشد و سیر تکوین دانش اداره، سیاستگذاری و حکمرانی نشانداده که در گذر تاریخ مسائل روز به روز پیچیدگی بیشتری به خود گرفته اند و توسعههای دانشی و تلشهای بسیاری برای مواجه و پاسخ به این پیچیدگیها و حل آنها صورت گرفته است.
با این وجود ماهیت مسائل، گونه شناسی و نوع مواجه با مسائل بغرنج از جمله مواردی است که علرغم اهمیت بسیار زیاد، کمتر به آن توجه شده است.
برخی دیگر در تبیین مفهوم بغرنج از دو بعد »افزایش پیچیدگی مسئله و راه حل« و »افزایش سختی در دستیابی به همکاری ذینفعان« استفاده کرده و در یک سر طیف 1 Test 2 One-shot operation »مسائل بغرنج« و در سر دیگر به »مسائل رام «١ اشاره میکنند و بیان میکنند مسائل رام زمانی به کار میرود که حصول به هر دو بعد ذکر شده در آسانترین حالت ممکن باشد و مسائل پیچده نیز در سر دیگر طیف قرار دارد(٢٠١٧ Alford and Head).
چالش دیگری که که برخی به آن اشاره میکنند این است که عموما ساختار ها و سیستمهای متعارف بخش عمومی برای رسیدگی به به مسائل بغرنج در حوزه مفهوم سازی، ترسیم ابعاد و حل مسئله و پاسخ به آن طراحی نشدهاند Head and Alford) .
1 Evidence-based policy ٢ برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به رویکردهای رهبری تحول آفرین، رهبری تطبیقی و رهبری مشارکتی 3Collaborative governance برخی دیگر بر استفاده از نظریه پیچدگی برای پاسخگویی انعطافپذیر به شرایط و چالشهای و مسائل در حال تغییر اجتماعی و نهادی تاکید دارند(٢٠٠٩ Teisman, van Buuren, and Gerrits).