چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی گونه ای از تفاسیر اسلام تحت عنوان اسلام انقلابی ایران و اسلام سکولار ترکیه است. روش پژوهش مقایسه ای و شیوه گرداوری داده ها، کتابخانه ای و اینترنتی می باشد. فرض ما بر این است که تفاوت ها و تمایزهایی در خصوص تفسیر و برداشت از اسلام در میان کشورهای مسلمان وجود دارد که می توان به اسلام سکولار ترکیه و اسلام انقلابی ایران اشاره کرد. یافته های مقاله نشان می دهد که نوع برداشت و تفسیر از اسلام باعث اتخاذ سیاست های دو کشور شده است. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال 1357 الگوی جدیدی از اسلام را برای جهانیان معرفی کرده است. جمهوری اسلامی ایران با پشتوانۀ استقلال سیاسی، مبارزه با استکبار و استعمار جهانی و مرکزیت محور مقاومت درصدد نقش آفرینی در منطقه و جهان اسلام است. از سوی دیگر ترکیه نیز با موقعیت سوق الجیشی که نقطۀ تلاقی دو قارۀ مهم آسیا و اروپا، پیشینۀ امپراطوری اسلامی عثمانی و قرائتی نرم و سکولار از اسلام که در تطابق حداکثری با مدرنیته است، مدعی رهبری جهان اسلام می باشد.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي اين پژوهش نشــان مي دهد که پنج عامل پيوندهاي قومي ميان ايران و ترکيه ، پانترکيســم و احتمال حمايت ترکيه از جريانهاي پانترکيسم در ايران، رقابت براي نفوذ نرم در غرب آسيا، رقابت براي نفوذ نرم در آسياي مرکزي و قفقاز و همچنين ارتباط ايران با شــيعيان و حاميان انقلاب اسلامي در ترکيه به عنوان عوامل مهم فرهنگي مؤثر بر آيندٔە روابط دو کشور حائز اهميت اند.
سال ۱۹۹۶ اربکان، اسلامگراي کهنه کار، براي يک سال نخست وزير ترکيه شد و در سال ۲۰۰۲ حزب عدالت و توســعه با گرايش هاي اسلامي خود توانســت پيروزي بزرگي در انتخابات به دست آورد (هرمان،۱۳۸۳: ۱۱۹) و يک حکومت قدرتمند به رهبري رجب طيب اردوغان تشکيل داد و فضاي جديدي را در عرصۀ سياست داخلي و خارجي اين کشور گشود.
چون در اين کشــور چالش ميان تمدن اسلامي با تمدن غربي وجود داشت و احتمال برخورد ميان اين دو زياد بود (واعظي ، ۱۳۸۷: ۲۴)، اما آنچه مشاهده مي شود اين اســت که اردوغان اسلامگرا بر الگوي دولت خود به عنوان نمونه اي از دولت اســلامي سازگار با مدرنيسم و غرب تأکيد مي کند.
درنهايت به اين مطلب بايد اشــاره کرد که شــخصيت امام خميني و تقبيح اقدامات ضدديني آتاتورک به مثابۀ رضاخان در ايران و همچنين برخي از دســتورات و سفارشهاي امام خميني مانند نامگذاري روز قدس در ميان مسلمانان ترکيه تأثيرات به سزايي در حرکت به سوي اسلامگرايي در اين کشور داشته اســت (مفيدنژاد، ۱۳۸۸: ۴۵)، البته تأثير انقلاب اسلامي ايران در رشد جنبش هاي جهان اسلام مشــهود است .