چکیده:
آنچه اسفندیار را در نخستین روز نبرد بر رستم غلبه می‌دهد نه زور بازو، که نیروی ماورایی رویین‌تنی است؛ موهبتی که از سوی اهورامزدا، قوی‌ترین ایزد آیین زرتشتی به او عطا شده است و رستم برای غلبه بر آن، ناچار است ایزدان و نیروهای ماورایی کوچک‌تر را به یاری بخواند تا مجموع این نیروها، بر نیروی رویین‌تنی اسفندیار غلبه کند. چون در حماسه‌های ملی ایران ایزدان حضور مستقیم ندارند، ناگزیر باید به نشانه‌ها و شواهد جنبی توجه شود. در شاهنامه، نشانه‌های متنی متعددی دال بر حضور گستردۀ نیروهای ماورایی، اعم از ایزد، دیو، پری و ... وجود دارد که رستم از آنها یاری می‌خواهد و سبب می‌شود نیروی ماورایی رستم بر نیروی ماورایی رویین‌تنی اسفندیار غلبه کند و او را از پای درآورد. در این مقاله شواهد متنی و بین متنی حضور این نیروهای ماورایی و یاری‌خواهی رستم از این نیروها توصیف و تحلیل شده‌‌اند؛ و حاصل تحلیل، دریافت و تأیید این نکته است که مجموعه‌ای از نیروهای ماوراءالطبیعی در نبرد انجامین به یاری رستم آمده‌اند و این امر سبب تعادل در نیروهای ماوراءالطبیعی دو طرف، و پیروزی رستم بر اسفندیار گردیده است. این پژوهش، از دستۀ پژوهش‌های کیفی است و بر اساس «تحلیل متن» صورت گرفته است.
On the first day of the battle, Esfandiyar overcomes Rustam with the power of invulnerability, a divine power, and not by use of muscle. This is a blessing given by Ahura Mazda, the strongest god of Zoroastrianism. Rustam has to ask the gods and smaller supernatural forces to help him to overcome Esfandiyar's invulnerability. In Shahnameh, there are numerous signs of the widespread presence of supernatural forces, including gods, demon, fairy, and Rustam calls them to overcome Esfandiyar. The present article attempts to analyze textual and inter-textual evidences of the role of supernatural forces and Rostam's help from them. The results show that a group of supernatural forces came to Rostam's aid in the last battle, and this caused a balance in the supernatural forces on both sides and led to Rostam's victory over Esfandiyar. The research is a qualitative one based on text analysis.
خلاصه ماشینی:
ir ٢٥٢/ فصلنامۀ ادبيات عرفاني و اسطوره شناختي ــــــــــــــــــــــــــــــــ حسين ميرزا نيک نام مقدمه يکي از پيچيده ترين داستان هاي شاهنامه ، داستان رستم و اسفنديار است ؛ دو شخصيت محبوب ايراني، رودرروي هم قرار ميگيرند و محبوب ترين پهلوان ايراني، رستم ، به جنگي ناخواسته کشيده ميشود که از هر سو براي او جز زيان چيزي در برندارد و تن به بند نميدهد: مگر بند کز بند عاري بود شکستي بود زشت کاري بود نبيند مرا زنده با بند کس که روشن روانم برينست و بس (فردوسي ١٣٧٦، ج ٦: ٢٤٩) اگر بگذارد اسفنديار او را بکشد با کشته شدنش شهر زابل ويران ميشود: و گر من شوم کشته بر دست اوي نماند به زاولستان رنگ و بوي (همان : ٢٦٧) چنانکه فرمان اصلي و پنهان گشتاسب نيز همين بوده است و اسفنديار پيش از مرگ بدان اعتراف ميکند: مرا گفت رو سيستان را بسوز نخواهم کزين پس بود نيمروز (همان : ٣١٠) و اگر اسفنديار را بکشد: درين گيتيش شوربختي بود وگر بگذرد رنج و سختي بود (همان : ٢٩٨) و رستم آنگونه که از او انتظار ميرود گزينۀ آخر را برميگزيند، اما اسفنديار، بنابر منابع زرتشتي، با واسطۀ حضرت زرتشت از سوي قويترين ايزد دين بهي، اهورامزدا، رويين تن گشته است : «زردشت به او گفت که آرزوي تو را درخواست کردم .
(
, 
, 
)
