چکیده:
کاخ والی، یکی از بناهای دوره ی قاجاریه در شهر ایلام است که به دستور والی پشتکوه بر روی تپه باستانی معروف به «تپه میرگ» ساخته شده است. این اثر تاریخی در دوره ی حکومت والیان به عنوان مرکز حکومتی مورد استفاده قرار می گرفته است. مصالح به کار رفته در نمای ساختمان، آجر ،گچ و پی بنا از سنگ و در نمای داخلی کاخ از تزیینات مرسوم در بناهای عصر قاجاریه از جمله گچبری ها و آینه کاری استفاده شده است. متاسفانه بخش اعظم تزیین آیینه کاری بنا در دوران جنگ تحمیلی بر اثر بمباران های هوایی از بین رفته و تنها بخشی از تزیینات آینه کاری آن، در یکی از اتاق های زیرزمین باقی مانده است. باتوجه به اینکه اسناد مکتوبی از سبک تزیین نمای داخلی بنا به دست نیامد لذا با مراجعه به محل و بررسی میدانی و نیز از طریق مصاحبه با یکی از باستان شناسان محلی اطلاعات لازم جمع آوری شد. با مطالعه ی تطبیقی که بر روی بناهای مشابه در سایرمناطق و متعلق به دوران قاجاریه انجام گرفت طرح بازسازی آینه کاری و نقوش به کار رفته در تزیینات کاخ به عنوان طرح پیشنهادی تهیه شد. بنابراین، در این مقاله تلاش شده تا ضمن بررسی پیشینه بنا و نمونه باقی مانده از تزیینات آینه کاری ساختمان اطلاعات لازم تهیه وتدوین گردد. به نظر می رسد نتایج حاصله از این تحقیق بتواند در ارائه طرح بازسازی ومرمت تزیینات آینه کاری فضای داخلی این بنای تاریخی مفید واقع شود. با بررسی گچبری های موجود و قرینه بودن فضاهای داخلی، به نظر می رسد استفاده و بهره گیری از تزیینات آینه کاری قرینه در بخش های مختلف امکان پذیر باشد.
خلاصه ماشینی:
هدف اصلي اين نوشتار، به دست آمدن نقوش به کار برده شده در آينه کاري کاخ والي ايلام از روي تنها تکه ي باقيمانده ي اين بخش از تزيينات ، درجهت ارائه طرحي براي بازسازي و مرمت آيينه کاري بنا مي باشد.
چنين به نظر مي رسد از فوايد اين تحقيق به دست آوردن طرحي جهت مرمت و بازسازي نقوش به کاربرده شده در آينه کاري کاخ ، براي ماندگاري اين اثر تاريخي و استفاده از نقش بندي هاي به کاربرده شده ، در تزيينات معماري معاصر مي باشد.
دکتر محمد علي آبادي(١٣٩١) در مقاله ي «بازشناسي الگوهاي آينه کاري در بناهاي قاجاري شيراز» مي نويسد « آينه کاري هنري کاملا اسلامي است و حاوي اشکال هندسي اسلامي چنان که مي توان آن را هنري ديني و سنتي تلقي کرد» دکتر علي آبادي پس از بررسي نقوش و اشکال به کار رفته در چند بناي دوران قاجاريه در شيراز به اين نتيجه مي رسد که در اين مکان ها آثار شگرفي از متن بندي ها، رسمي بندي ها، آونگ هاي آويز (مقرنس ها) و انواع کارهاي گره و اسليمي و همچنين نقاشي و خطاطي در تزيينات آينه کاري ديده مي شود.
به دليل عدم وجود بناي هم دوره با کاخ والي که در آن تزيينات آينه کاري به کار برده شده باشد به نظر مي رسد در حال حاضر از طريق مقايسه ي تطبيقي نمي توان طرح کامل و جامعي را براي بازسازي اين بخش از تزيينات ارائه داد.