چکیده:
ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﺮدﻫﺎ و اﺳﺘﻘﻼل ﻃﻠﺒﯽ آﻧﺎن ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺮزﻫﺎی ﻏﺮب اﯾـﺮان اﺳـﺖ ﮐـﻪ اﺑﻌـﺎد ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و ﻓﺮاﻣﻨﻄﻘﻪ ای ﮔﺴﺘﺮدهای ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ و ﺗﺤﻮﻻت آن ﺗﺄﺛﯿﺮ زﯾﺎدی ﺑﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ دارد. ﺗﺸﮑﯿﻞ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮ اق و ﺣﻀﻮر ﮔﺮوه ﻫﺎی ﻣﻌﺎﻧﺪ ﮐﺮد، ﺑﺮ اﻣﻨﯿﺖ ﺟﻤﻬﻮری اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان ﺗـﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﯿﺶ رو ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮﮔﺬار ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ رواﺑﻂ اﯾﺮان و اﻗﻠـﯿﻢ ﮐﺮدﺳـﺘﺎن ﻋﺮاق و ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﻀﻮر ﮔﺮوه ﻫﺎی ﻣﻌﺎﻧـﺪ ﮐ ـﺮد ﺿـﺪﺟﻤﻬﻮری اﺳـﻼﻣﯽ اﺳـﺖ. ﻣﻔـﺮوض ﭘﮋوﻫﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻃﻠﺐ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﮔـﺮا در ﻗﺎﻟـﺐ ﭘـﮋاک و ﮐﻮﻣﻠـﻪ در ﻣﺮزﻫﺎی ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ اﯾﺮان ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎاﻣﻨﯽ ﻣﺮزی ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﺴﺌﻠﻪ دﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط اﻣﻨﯿﺘﯽ و اﻃﻼﻋـﺎﺗﯽ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق ﺑﺎ رژﯾﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ راﻫﺒﺮدی اﻗﻠﯿﻢ در ﻃﺮح ﻫﺎی ﺿﺪاﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﺑﺮﺧـﯽ ﻗﺪرت ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و ﻓﺮاﻣﻨﻄﻘﻪ ای اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ـ ﺗﻮﺻـﯿﻔﯽ ﺑـﺎ ﮐﺎرﺑﺴـﺖ ﻧﻈﺮﯾـﻪ ﻣﻮازﻧﻪ ﺗﻬﺪﯾﺪ اﺳﺘﻔﻦ واﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺆ ﻟﻔﻪ ﻫﺎی آﺳﯿﺐ زا در رواﺑﻂ ﻣﻨﻄﻘﻪ ای اﯾﺮان ﺑﺎ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳـﺘﺎن ﻋﺮاق ﻣﯽ ﭘﺮدازد.
The issue of the Kurds and their desire for independence is one of the
important political issues of the western borders of Iran, which has wide
regional and extra-regional dimensions, and its developments have a great
impact on the neighbor areas. The formation of the Iraqi Kurdistan region
and the presence of hostile Kurdish groups have affected the security of the
Islamic Republic of Iran. The purpose of the upcoming research is to identify
the factors that have a negative impact on the relations between Iran and the
Kurdistan Region of Iraq and the threats caused by the presence of anti-
Islamic Republic Kurdish groups. The assumption of the research is that the
activities of separatist and violent groups in the form of Pejak and Komoleh
in the northwestern borders of Iran have caused border insecurity. Another
issue is the security and intelligence relationship of the Iraqi Kurdistan
Region with the Zionist regime and the Kurdish region's strategic
participation in anti-Iranian plans with some regional and extra-regional
powers. This article deals with the most important traumatic components in
Iran's regional relations with the Kurdistan region of Iraq with the analyticaldescriptive
method by applying Stephen Walt's balance of threat theory.
خلاصه ماشینی:
در این میان جمهوری اسلامی ایران بهعنوان یکی از بازیگران اصلی منطقه غرب آسیا از گذشته دور تلاش کرده است بر اساس سیاست همسایگی و حُسن همجواری و اشتراکات قومی و زبانی، در کنار کمک به امنیتسازی در منطقه، با تقویت دولت مرکزی عراق، بهویژه پس از سرنگونی رژیم بعث صدام حسین، روابط سازندهای با اقلیم کردستان داشته باشد.
این پژوهش در پی دستیابی به این پرسش مهم است که تحولات اقلیم کردستان عراق، بهخصوص حضور گروههای تجزیهطلب معاند جمهوری اسلامی ایران و نیز تمایل سران اقلیم در نزدیکی به رژیم صهیونیستی و تأسیس پایگاه اطلاعاتی در مرزهای مشترک میتواند چه تأثیری بر آینده روابط داشته باشد؟ در پاسخ به این پرسش، حضور گروههای معاند کُرد جمهوری اسلامی در اقلیم کردستان عراق موجب واگرایی بیشتر و دامن زدن به ناامنی منطقهای شده و حضور اسرائیل و آمریکا در منطقه بهعنوان دو دشمن اصلی ایران، وضعیت جدی ضدامنیتی برای ایران ایجاد کرده است.
موقعیت راهبردی منطقه کردستان که ناشی از همسایگی با ایران، سوریه، ترکیه و عراق است، این امکان را برای اسرائیل فراهم کرده است که با حضور در منطقه و ایجاد پایگاههای اطلاعاتیـ امنیتی در شمال عراق، فعالیت در جنوب ترکیه عراق، سوریه و ایران را کنترل کند و امنیت جمهوری اسلامی ایران را به خطر اندازد.
در این میان با توجه به شرایط ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی اقلیم کردستان عراق و رقابتهای منطقهای، عربستان تلاش کرد با نزدیکی به رهبران کرد از طریق کمکهای اقتصادی و سرمایهگذاری و نیز ایجاد روابط مستقل کنسولی در اربیل عراق، همانند اسرائیل، از مطالبات گروههای جداییطلب مانند پژاک و کومله برای ضربه زدن به منافع ملی جمهوری اسلامی ایران استفاده کند.