چکیده:
مبانی ارزش‌شناختی علوم انسانی اسلامی گزاره‌هایی ارزشی هستند که توجه به آنها و پذیرش آنها در تبیین، پیش‌بینی و هدف‌گذاری کنش‌های انسانی نقش ایفا می‌کنند. مبانی ارزش‌شناختی علوم انسانی در دانش مدیریت اسلامی ماهیت ارزش‌ها، طبقه‌بندی و انواع ارزش‌ها، معیار و ملاک ارزش‌ها، و جایگاه متافیزیکی ارزش‌ها را نشان می‌دهند. این پژوهش با به کارگیری روش «توصیفی ـ تبیینی» و جمع‌آوری داده‌ها به شیوه «اسنادی ـ کتابخانه‌ای»، به بررسی نظرات علامه مصباح یزدی در رابطه با مبانی ارزش‌شناختی در دانش مدیریت اسلامی پرداخته است. سوال اصلی این است که از منظر علامه مصباح یزدی، مبانی ارزشی برخاسته از جهان‌بینی اسلامی کدام است؟ و کاربست آنها در شئون گوناگون مدیریت چگونه است؟ یافته‌ها نشان داد مبانی ارزش‌شناسی اسلام در حوزه مدیریت، شامل جامعیت ارزش‌ها، قابلیت تبیین، برخورداری از انسجام درونی، و اصالت سود نامحدود اخروی است. ارزش مدنظر در مدیریت اسلامی، ارزش اخلاقی است؛ یعنی ارزشی که در خصوص اخلاق مطرح می‌شود و موضوع آن نیز رفتار اختیاری انسان است. ارزش‌ها با داشتن خاصیت کنترل‌کنندگی و نظارتگری، به‌مثابه اساس رفتار، مشرف بر رفتارهای مدیران هستند و به حرکت آنها جهت می‌بخشند. معیار و ملاک ارزشمندی عمل یک مدیر، رضایت الهی و نزدیک شدن به خداوند است. به‌کارگیری مبانی ارزش‌شناسی، هم اثربخشی مدیریتی به همراه دارد و هم در سطحی بالاتر، به تکامل روحی و معنوی انسان کمک می‌کند.
The axiological foundations of Islamic humanities are value-based propositions. Paying attention to and accepting these foundations can contribute to explaining, predicting and targeting human actions. The axiological foundations of human sciences in Islamic management knowledge show the nature, classification, types, the criteria, and the metaphysical position of values. Using the "descriptive-explanatory" method and collecting data through the "documentary-library" method, this research has examined Allameh Misbah Yazdi’s opinions regarding the axiological foundations of the Islamic management knowledge. The main question is: from the point of view of Allameh Misbah Yazdi, what are axiological fundamentals arising from the Islamic worldview and how are they used in various aspects of management? The findings show that the axiological foundations of Islamic values in the field of management include the comprehensiveness of values, explanatory power, internal coherence, and the originality of unlimited profit in the afterlife. The value considered in Islamic management is moral; i.e. the value that is raised in ethics and is about the voluntary behavior of humans. As the basis of behavior, values influence the behavior of managers and give direction to their actions with their controlling and monitoring features. The criterion and value of a manager's action is God's satisfaction and proximity. Using the axiological principles causes managerial effectiveness and, at a higher level, helps the spiritual perfection of man.
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلي این است که از منظر علامه مصباح يزدي، مباني ارزشي برخاسته از جهان‌بيني اسلامي کدام است؟ و کاربست آنها در شئون گوناگون مديريت چگونه است؟ يافته‌ها نشان داد مباني ارزش‌شناسي اسلام در حوزه مديريت، شامل جامعيت ارزش‌ها، قابليت تبيين، برخورداري از انسجام دروني، و اصالت سود نامحدود اخروي است.
از منظر ايشان براي رسيدن به نظام مديريت اسلامي لازم است فرهنگ (يعني باورها و ارزش‌هاي) اسلام را در تمام شئون مديريت حاکم کنيم؛ از جمله در به‌‌كارگيري منابع و نيروهاي انساني و تربيت آنها.
براساس فلسفه مديريت در اسلام، صرف رسيدن به اهداف و مقاصد مديريتي، بر مديريت خوب و صحيح دلالت نمی‌کند، بلکه لازم است نهادهاي مديريتي و سازمان‌ها به‌گونه‌ای سازماندهي شوند و افراد و مديران به‌گونه‌اي تربيت گردند كه غير از اهداف خاص مادي سازماني، اهداف کل جامعه، ارزش‌هاي انساني و عدالت را نيز در نظر داشته باشند (مصباح يزدي، 1394الف).
علت مبنا قرار گرفتن نظريـات علامـه مصباح يزدي در ايـن پـژوهش، ازیک‌سو اشراف ايشان بر منابع ديني، اعم از قرآني و روايي، و از سوي ديگر تسلط ايشان بر مباحث علوم انساني بوده است که منطقاً جمع اين مباني منجر به ارائه تفسير کامل‌تري از مباني ارزش‌شناسي از منظر اسلام و کاربست آن در مديريت اسلامي مي‌شود.
چنين نگاهي به مديريت جامعه اسلامي از منظر علامه مصباح يزدي، سليقه‌اي و نسبي است، و حال آنکه بينش صحيح نسبت به مديريت اسلامي آن است که اسلام را ديني جامع و کامل در نظر بگيريم که در تمام شئون مديريتي، اعم از خرد و کلان، راهکار و نقشه راه ارائه کرده است و تأثيرگذاري اين نقش از طريق نظام ارزشي اسلام انجام مي‌شود.
(
, 
, 
)
