چکیده:
جوشقانی از زبانهای مرکزی ایران است که در شهر کوچک جوشقان در شمال اصفهان صحبت می‌شود. ضمیرهای واژه‌بستی در جوشقانی کاربرد گسترده ای دارند و ویژگیهای خاصی یافته‌اند که آن را از دیگر زبانهای ایرانی غربی متمایز می‌کند. از جملۀ این ویژگی‌ها پیش‌بست‌سازی و میان‌بست‌سازی ضمیرهای پی‌بست است که نشان می‌دهد شرایط واجشناختی چگونه می‌تواند جایگاه نحوی ضمیر واژه‌بستی را تغییر دهد. مضاعف‌سازی و خوشۀ واژه‌بستی از دیگر ویژگیهای ضمیر واژه‌بستی در جوشقانی است. این مقاله نگاهی دارد به نقش و جایگاه نحوی ضمیرهای واژه‌بستی در جوشقانی و در ضمن آن به چگونگی مضاعف‌سازی این ضمیرها و شرایط شکل‌گیری خوشۀ واژه‌بستی در ضمیرهای واژه‌بستی می‌پردازد. همچنین بافت‌آوایی که منجر به تبدیل ضمیر پی‌بست به ضمیر پیش‌بست یا میان‌بست می‌شود را نیز بررسی می‌کند.
Spoken in central Iranan, Jowshaqani is a variety of the Central Iranian languages that shows specific features of pronominal clitics. The present paper has dealt with the function and placement of pronominal clitics, the rise of procliticisation and endoclitisation of the clitics, doubling and clitic cluster in Jowshaqani. Jowshaqani shows very good evidence for proclitisation; having lost their syntactic host, enclitics can change their attachment orientation and become incorporated into the verb which follows them in the form of proclitics. It also provides a rich source for the study of endoclitics, where a clitic can appear as endoclitic between the prefixes and the stem. Jowshaqani also shows two other syntactic aspects of clitic: clitic cluster which appears typically when the obligatory non-canonical subject clitic follows the possessor-indexing clitic; and clitic doubling which means a proclitic pronoun occurs together with the non-clitic pronoun in the same syntactic function.
خلاصه ماشینی:
راسخ مهند (١٣٨٨) پيش از اين در مقالۀ ديگري بررسي مشابهي بر روي ضميرهاي واژه بستي در تاتي جنوبي انجام داده و نشان داده است که در تاتي جنوبي ضميرهاي واژه بستي در نقش فاعل فعل گذشتۀ گذرا در جايگاه واکرناگل ظاهر ميشوند، اما در نقش مفعول از اين جايگاه خارج شده ، به سمت انتهاي جمله حرکت کرده و به سازة قبل از فعل پيوسته ميشوند، هر چند هنوز مانند فارسي به جايگاه بعد از فعل انتقال نيافته اند.
در مثال ٩ ضمير پيبست m= و man هر دو در نقش مفعول جمله به کار رفته اند: )به تصویرصفحه مراجعه شود) جوشقاني از پس اضافه نيز استفاده ميکند (برجيان ، ٢٠١٠)، اما نمونه اي از کاربرد واژه بست هاي ضميري در نقش متمم با پس اضافه در جوشقاني ديده نشده است .
در نقش مالک در ساخت ملکي نيز ضمير واژه بستي مانند فارسي و ديگر زبان هاي ايراني غربي بعد از مضاف قرار ميگيرد، مانند مثال ٤ و ٥ که در بالا اشاره شد و مثالي که در زير ميآيد: )به تصویرصفحه مراجعه شود) «طحالش را بيرون ميانداختيم » (طاهري، ٢٠١٧: ٠٠٦٠) دو ضمير واژه بست ميتوانند در دو جايگاه پياپي در کنار هم نيز ظاهر شوند.
ايستاد در=SG٣=داخل چيزي «چيزي در داخلش قرار داشت » (طاهري، ٢٠١٧: ٠٠٠٦) ٥- نتيجه گيري ضمير واژه بستي در جوشقاني مانند ديگر زبان هاي ايراني غربي عموما به صورت پيبست به کار ميرود، اما اين ويژگي خاص را نيز يافته است که در برخي بافت هاي آوايي به پيش بست يا ميان بست نيز تبديل شود.
(
, 
, 
)
