چکیده:
یکی از موضوعات مورد علاقۀ پژوهشگران تاریخ قرون نخستین اسلامی ایران، بحث بازخیزی و احیای سنت های سیاسی ایران پیش از اسلام در دورۀ حکومت های متقارن است. تمرکز پژوهش حاضر بر دورۀ آل بویه قرار دارد و سؤال اصلی آن دربارۀ چیستی عوامل و انگیزه های امرای آل بویه در توجه و اهتمام به سنت های سیاسی ایران پیش از اسلام طرح شده است. متعاقباً پژوهش به ذکر پاره ای از عوامل می پردازد، جوانب چالش زا و اشکالات پاره ای از عوامل معروف را مورد بحث قرار می دهد و به شناسایی پاره ای عوامل نامعروف می پردازد. با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با اتکاء به شواهد مأخوذ از منابع آشکار می گردد که نمی توان پاره ای از عوامل را به سبب وجود استدلالات تأییدکننده مطلقاً پذیرفت و برخی دیگر را به سبب نادیده گرفته شدن ردّ نمود.
خلاصه ماشینی:
از جمله عواملی که پیشتر توسط پژوهشگران مطرح شده و هنوز باب چالش و بحث به روی آنها گشوده است تلاش برای کسب مشروعیت سیاسی از سوی امرای آلبویه، وجود نوعی آگاهی نسبت به کسب جایگاه و مقام شاهنشاهان فرهمند باستانی از سوی ایشان و مبارزه با سلطۀ سیاسی عرب در ادامۀ جنبش شعوبیه است که اکنون دامنۀ آن به حوزۀ سیاست کشیده و سکاندارانش امراء هستند؛ و از جمله عواملی که غالباً به چشم نیامده است، الزام و اجبار تحمیلشده از سوی ساختار سیاسی مستقر بر صحنهگردانان سیاسی این عصر، و وجود نوعی احساس نوستالوژیک در قلب و ذهن امرای این خاندان - محمدتقی ایمانپور، علی یحیایی، زهرا جهان، «بازیابی فرهنگ ایران باستان در دورۀ آلبویه: مشروعیت سیاسی حکومت»، در : پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام ، شماره 19 ، 1395، صص 31- 50.
(تاریخ ایران کمبریج،76:1390؛ زرینکوب، همان: 486) چنانکه میبینیم تلاش برای مشروعیت سیاسی برای یک قدرت فائقه که تنها با زور شمشیر به دست آمده تنها یکی از اسباب و عوامل عمدۀ توجه و اهتمام امرای آلبویه در اخذ و اقتباس از سنتهای سیاسی ایران پیش از اسلام میتواند باشد نه همۀ آن و با توجه به مواردی که بیان کردیم بر آن اشکالات اساسی نیز وارد است.