چکیده:
مشکل رسوبزایی، انتقال رسوب، فرسایش و رسوبگذاری از بحثهای مهم در برنامهریزی راهبردهای خرد و کلان آبخیزداری و مدیریت حوزههای آبخیز است. گردآمدن رسوب در منطقههای پاییندست موجب بروز خسارت برونمنطقهای، تخریب مسیر آبراههها، گل آلودگی آب مصرفی، انباشت نهرها از رسوب و کاهش ظرفیت مخازن سدها و تنگناهای زیستمحیطی بسیاری میشود. رسوبات ناشی از فرسایش حوزههای آبخیز علاوه بر هدر رفت خاک و کم شدن حاصلخیزی، موجبات کاهش کیفیت آب را فراهم آورده و عمر مفید سدها را بهدلیل انباشت رسوبات در مخازن آنها به خطر میاندازد. در این تحقیق تغییرات زمانی و مکانی بار رسوب معلق، در سه ایستگاه هیدرومتری سفیدچاه، گلورد و آبلو واقع در شاخه اصلی نکارود با استفاده از منحنیهای سنجه رسوب و مدل خطی رگرسیونی در محیط نرمافزارهایMINITAB وEXCEL مورد بررسی قرار گرفت. همچنین بهمنظور تعیین بهترین مدل، از شاخص ضریب همبستگی(R2) استفاده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که در تغییرات زمانی مدل فصلی بهار در هر سه ایستگاه با حداکثر ضریب همبستگی (89/0) بهعنوان مناسبترین مدل برآورد بار رسوبی معلق از بین مدلهای مورد بررسی است. در مطالعات مکانی نیز ایستگاه آبلو واقع در خروجی حوزه آبخیز نکارود دارای بیشترین میزان ضریب همبستگی (934/0) بین دبی جریان و دبی رسوب است.
The sedimentation, sediment transport, erosion and sedimentation problems are important discussions in the planning of wisdom and macro watershed strategies and management of watershed basins. The sediment collection in lower areas causes regional damage, the destruction of the pathway of the waterways, the flow of water pollution, the accumulation of streams of sediment and reducing the capacity of reservoirs of dams and environmental bottlenecks. The sediment resulting from the watersheds erosion, in addition to soil loss and its degradation results in a decrease in water quality and endangers the useful life of dams due to the accumulation of deposits in their reservoirs. In this research, Spatiotemporal variations of suspended sediment load were investigated at three hydrometric stations of Sefidchah, Gelevard and Ablou located on the main channel of the Nakaroud Basin using sediment rating curves and linear regression model through applying MINITAB and EXCEL softwares. In order to determine the best model, determination coefficient (R2) was used. The results of this study showed that in seasonal variations of spring season in all three stations with a determination coefficient of at least 82% and a maximum of 89% as the most suitable model for estimating suspended sediment load among the models studied. In spatial studies, the Ablou station located at the outlet of the watershed has the highest determination coefficient (0.934) between sediment discharge and streamflow discharge.
خلاصه ماشینی:
در اين تحقيق تغييرات زماني و مکاني بار رسوب معلق ، در سه ايستگاه هيدرومتري سفيدچاه ، گلورد و آبلو واقع در شاخه اصلي نکارود با استفاده از منحني سنجه هاي رسوب و مدل خطي رگرسيوني در محيط نرم افزارهاي MINITAB و EXCEL مورد بررسي قرار گرفت .
نتايج اين تحقيق نشان داد که در تغييرات زماني مدل فصلي بهار در هر سه ايستگاه با حداکثر ضريب همبستگي (٠/٨٩) به عنوان مناسب ترين مدل برآورد بار رسوبي معلق از بين مدل هاي مورد بررسي است .
محمدي و همکاران (١٣٨٦)، در بررسي تغييرات فصلي رسوب معلق حوزه آبخيز گرگان رود نيز به اين نتيجه رسيدند که از بين فصول مختلف سال ، فصل بهار بيشترين ميزان حمل رسوبات حوزه را به خود اختصاص داده است تغييرات مکاني و زماني رواناب و بار رسوبي در سه ايستگاه در رودخانۀَ لنکانگ توسط ژاي و همکاران ( ,.
Suspended Sediment Concentrations 4 / 14 سه ايستگاه هيدرومتري واقع در شاخه اصلي رودخانه نکارود با استفاده از روش هاي مناسب که تغييرات رسوب را در هر ايستگاه نسبت به هم متفاوت در نظر گرفته است پرداخته است .
اين نتايج حاکي از همبستگي بالائي بين مقادير دبي جريان و دبي رسوب معلق در ايستگاه هاي مورد مطالعه است .
نتايج اين پژوهش که با تغييرات مکاني و زماني دبي و رسوب در سه ايستگاه هيدرومتري موجود در حوزه آبخيز نکارود استان مازندران مورد بررسي قرار گرفت ، نشان داد تغييرات و بينظمي مقادير دبي و رسوب دهي ايستگاه هاي منتخب قابل توجه است .