چکیده:
بناهایی که به دست انسان ساخته می شود جلوه هایی از نگرش او به جهان هستی است که مبین قوه فکری و ساختار فرهنگی
ـ اجتماعی افراد آن جامعه است. این برداشت که، معماری میتواند دیدگاهی طبیعی یا مافوق طبیعی داشته باشد در هر حال
خارج از تاثیر محیط اطراف و اقلیم جغرافیایی انسان نیست، لذا در بررسی معماری یک بنا، ابتدا باید جهان و جهان بینی
سازنده آن بنا را مورد کنکاش قرار داد تا بتوان افکار و عقاید او را در حجمی از آرایش فضا مشاهده کرد. معماری سنتی ایران،
تجلی نمادین جهانی ابدی و ازلی است که این جهان را محلی گذرا و واسطه ای برای رسیدن به مرتبه ای والاتر به منظور وصول
به آرامش درونی میداند؛ معماری ایران که به صورت های گوناگون در بناهای مختلف متجلی گشته، جایگاه خاصی را داراست
که در آن، عقاید و رسوم و آئینها در شرایط جغرافیایی و اقلیمی نمود بارزی دارد و حاصل دسترنج هنرمندانی است که برای
اعتلای این هنر با تکیه بر ایمان خویش، از جان خود مایه گذاشته و در این راه از هیچ کوششی دریغ نورزیدهاند. لذا با توجه به
مطالبی که بیان گردید در اهمیت معماری سنتی در این پژوهش هدف ما بررسی این رابطه معماری سنتی و حکمت آن می
باشد تا ازاین رو جلوه گاه هنر معماری سنتی بیان شود. بنابراین در این مجال ما به بررسی معماری سنتی گنبد، مناره، محراب
و تزیینات در مساجد ایران پرداخته ایم و پیوند این معماری را با حکمت اسلامی و معنا بخشی آن به سایرعناصر معماری
مساجد و سایر بناها دیگر بیان می کنیم روش گرد آوری به صورت مطالعات کتابخانه ای بوده و باتوجه به دادهها و اطلاعات
موجود به تحلیل و توصیف آن در جهت رسیدن به نتیجه مطلوب می باشد. نتایج حاصل بر پرباربودن و معنای فطری و الهی
مساجد و معماری آنها می باشد که هر کدام زبان گویایی از هنر و تجلی فرهنگ غنی دینی و معنوی معماری ایرانی اسلامی
است. در این پژوهش سعی بر آن داریم تا نخست به سوالاتی چون: ١- فضاهای سنتی مساجد و نمادهای آن چگونه با حکمت
معنوی پیوند ایجاد کرده است؟ ٢- حمکت پیوند خورده با معماری تجلی گر چه معنای می باشد؟
خلاصه ماشینی:
يک عنصر اين عنصر با نقش بارز خود در زمينه شکل دهي مفهوم و نمادين به ايجاد مرکزين در بنا مساجد ،وظيفه خود را به خوبي ايفاء نموده است در رابطه با ضرورت موضوع بايد عنوان کرد که اگر اين عوامل را در نظر نگيريم و به بياني ديگر بنا را بدون توجه به شاخص هاي اعتقادي بر پا سازيم تفاوتي ميان معماري يک فرد مسلمان و غير مسلمان وجو ندارد يعني هر دو نوع معماري تنها از يک سري اصول و قواعد تبعيت مي کنند در صورتي که اين امر مغاير با منش مورد انتظار مکتب اسلام از معماري مسلمان است .
از گوياترين و زيباترين زبان هاي بصري و تجسمي تمدن ايراني – اسلامي، معماري است هدف اصلي از بررسي موضوع مقاله حاضر با استناد به اهميت توحيد در اسلام به دنبال حکمت معماري گنبدها ،مناره ، محراب مساجد در جهت دريافت و فهم کيفيت و چگونگي تاثير اين مهم در معماري اسلامي به عنوان هدف اصلي و به صورت نمونه موردي در نقش گنبد به عنوان شاخصه اصلي مساجد بررسي شده است تا از اين رو به سوال پژوهش پاسخ داده شود که آيا بين معماري اسلامي و حمکمت اسلامي رابطه معناداري در شکل دهي گنبد وجو دارد و ارتباط گنبدها ،مناره ،محراب در دوره هاي مختلف به دنبال حمکت اسلامي و تجلي و به بروز در آوردن اسلام و مفاهيم اسلامي بوده است ؟ بيان مساله : هنر اسلامي، حاصل نهادينه شدن ايمان ديني و الهام اسلامي در جان و دل هنرمند مؤمن و مسلمان است .