سیر تطوّر آراء و آثار اصولی علّامه فیض کاشانی؛ از تفکّر اصولی تا اخباری مقاله

مطالعات فقه و حقوق اسلامی بهار 1402 - شماره 30 ، ب (وزارت علوم/ISC (‎30 صفحه - از 233 تا 262 )

کلیدواژه ها: آثار اصولی فیض کاشانی کیفیت تفقّه در دین اجماع از دیدگاه فیض کاشانی عقل از دیدگاه فیض کاشانی اجتهاد و تقلید از دیدگاه فیض کاشانی مکتب اخباری فیض کاشانی Feyz Kashani Akhbari School Feyz Kashani's principled works quality of sect in religion consensus from Feyz Kashani's point of view reason from Feyz Kashani's point of view ijtihad and imitation from Feyz Kashani's point of view اخباری آراء اصول عقل اجماع کتاب

fa en

چکیده:

علامه فیض کاشانی(ره) دانشمندی جامع در علوم معقول و منقول است و همین امر موجب بروز دیدگاه های مختلف نسبت به وی گردیده است.از جمله، علیرغم تصریح وی به اخباری بودن در بسیاری از آثار خود، گروهی با توجه به آثار وی در علوم عقلی و برهانی و نیز روش فقهی وی که گاه به روش اصولیان نزدیک است از اخباری نامیدن وی ابا داشته و به لحاظ دفاع از مقام علمی او، وی را در زمره دانشمندان اصولی دانسته اند. فیض در آثار مختلف خود ضمن تصریح به پذیرش مسلک اخباری، از اصول فقه و قائلین به آن انتقاد کرده و این اصول را برگرفته از کتب مخالفان می‌داند. گرایش فیض به مکتب اخباری سیری را طی کرده و از فراگیری و تدوین اصول فقه ، به نقد و مخالفت شدید با اصولیان رسیده است. این دانشمند که در ابتدای جوانی خود در زمینه اصول فقه صاحب‌نظر بوده و کتاب «نقد الأصول الفقهیّه» را در این باب تألیف کرده است با گذشت زمان و تأثّر از استادش سید ماجد بحرانی و سپس مولی محمد امین استرآبادی، در آثار بعدی خود به مکتب اخباری گرایش پیدا کرده است؛ لکن همواره جانب اعتدال را مراعات کرده و در روش فقهی، تابع مکتب دقیق و ارزشمند مرحوم مقدّس اردبیلی می باشد. نوشتار حاضر تلاش دارد تا با کنکاش در آثار این دانشمند و مرورآراء اصولی و نیز آراء اخباری معتدل وی، اندیشة ایشان را از زبان وی و در آئینة آثارش تبیین نماید.

خلاصه ماشینی:

مرحوم فيض کاشاني از عنفوان جواني عليرغم گرايش به اخباريگري، داراي تفکر اصولي بوده و کتاب نقد الاصول الفقهه را برخلاف نام آن ، در بيان اصول فقه و آراء اصولي خود که در بسياري موارد برگرفته از آراء استادش صاحب معالم بوده است ، تأليف نموده است ؛ لکن در گذر زمان و پس از ملاقات با مولا محمد امين استرآبادي در سفر به مکه ، هرچه بيشتر به آراء اخباري گرايش پيدا کرده و مواضع سختي عليه اصوليان اتخاذ مي کند؛ هرچند در عمل و در کتب فقهي خود در بسياري از موارد با روش اخباري فاصله داشته و از اصول فقه و دليل عقل بهره مي گيرد. اين اصول به اختصار عبارتند از: يک ) خداوند در آيه اکمال ، به کامل شدن دين در روز غدير اشاره فرموده و لذا تمامي تعاليم و معارف لازم براي بشر را در کتاب و سنت پيامبر رحمت صلي الله عليه و آله بيان فرموده است ؛ دو) فقط کساني به دانش قرآن و کلام رسول الله صلي الله عليه و آله دست مي يابند که به ناسخ و منسوخ ، مطلق و مقيد، عام و خاص و محکم و متشابه علم داشته باشند؛ سه ) تمسک به قرآن و اهل بيت عليهم السلام موجب هدايت و مانع ضلالت است ؛ چهار) روايات ائمه عليهم السلام بعد از کتاب و سنت ثابت ، بر ما حجت است ؛ پنج ) امامان معصوم ما به اصولي مطابق عقل سليم جهت تطبيق فروعات بر آن به ما آموخته اند؛ شش ) جهت رهائي از بن بست ها، امامان معصوم عليهم السلام اصول عقلي برهاني را در باب تعارض اخبار به ما ارائه داده اند؛ هفت ) خداوند متعال در هر مسأله اي حکمي معن قرار داده که اگر کسي بر اساس ظن و اجتهاد، بدون شنيدن از معصوم فتوا دهد در صورت مطابقت با واقع ، اجري نخواهد داشت و در صورت عدم مطابقت ، وزر و وبال فتوا و عمل عاملان به آن بر مفتي خواهد بود؛ هشت ) اعتماد به ظن در اعتقادات و نيز در فروعات و فتواجايز نيست ؛ نه ) هر فرد مکلف بايد تفقه در دين داشته و آيات قرآن را فراگيرد تا براي عبادت ، علم به معبود و کيفت عبادت داشته باشد؛ ده ) هر مکلف بايد با رعايت الأهم فالأهم ، أقرب طرق به وصول به يقين را اخذ نمايد.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود