چکیده:
ایل بختیاری همواره یکی از اقوام تاثیرگذار در تاریخ ایران بوده است، یکی از وقایعی که شاید بتوان با جرات گفت امری تاثیرگذار در انقلاب مشروطه بود ورود نیروهای بختیاری به میدان برای مقابله با استبداد وقت بود. در این میان حضور افرادی آزادی طلب و پیشرو که قدرت تحلیل بالایی از حوادث روز کشور و مسائل اجتماعی درونی و بیرونی ایل دارند راه گشا بوده و به اتحاد این قوم جهت رسیدن به مقصود کمک فراوان کرده است. افرادی مانند سردار اسعد وصمصام السلطنه نمونههایی از فعالان بسیار تاثیرگذار در این عرصه بوده اند. در مقالات و بسیاری از کتب که در تشریح انقلاب مشروطه تحریر شد به تاثیر و نقش علیقلی خان سردار اسعد بسیار پرداخته شد اما نقش افرادی مانند صمصام السلطنه کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این مقاله نشان دادن گوشههایی از اتحاد و تعصب ملی ایل بختیاری در جریان انقلاب مشروطه است که به همت و دعوت صمصام السلطنه به وقوع پیوست. نجفقلیخان صمصام السلطنه دو دوره رئیس الوزرای قاجار بوده است. این پژوهش بر اساس مطالعه اسناد و منابع کتابخانهای به بررسی اقدامات نجفقلیخان صمصام السلطنه در جریان انقلاب مشروطه میپردازد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به پديد آمدن ساختاري نوين در سيستم حكومتي كشور سؤالي كه مطرح مي شود اين است كه چگونه ايل بختياري به حمايت از نظام مشروطه پرداخت و در هنگامي كه مشروطه به خطر افتاده بود، با بسيج نيروهاي خود ابتدا اصفهان و پس از آن به كمك مجاهدين گيلاني و ارمني تهران را تصرف كرد و با بركناري Henry Layard Fan Nieder Meyer محمدعلي شاه از سلطنت، مشروطه را زنده كرد؟ با توجه به ايجاد ساختار حكومتي نوين، اين سؤال پيش مي آيد كه چرا برخی خوانین بختیاری مانند صمصامالسلطنه که علاوه بر داشتن منصب در ایل به نظام سیاسی کشور نیز متصل بود بر علیه محمدعليشاه، از مشروطيت حمايت كرد؟ و اقدامات شخص صمصامالسلطنه به طور خاص چه تاثیری در قیام مشروطه داشته؟ برای پاسخگویی به سوالات تحقیق پیشرو ناگزیر ابتدا به دلایل وقوع مشروطه پرداخته، دلایل ونقش بختیاریها را در این نهضت به صورت خلاصه بررسی کرده و به انگیزهها و اقدامات شخص نجفقلیخان صمصامالسلطنه پرداخته میشود.
سران ایل بختیاری به علت صدماتی که از حکومت قاجار خورده بودند و هم چنین به علت آشنایی با افکار و عقاید جدید که از راه تحصیل در خارج، برای عدهای از آنها حاصل شده بود، متمایل به مشروطه گشتند و سهم موثری خصوصا در مبارزه با دولت مستبد محمدعلیشاه و فتح تهران بر عهده داشتند (مصباح؛1384، ص10) به هر حال بختیاریها که قربانی اصلی جنایات و تفرقه افکنیهای حکومت قاجار بودند، انگیزه زیادی برای قیام علیه این رژیم و برقراری حکومت مشروطه داشتند (حیدری پبدنی؛ 1397، ص656).