چکیده:
«مهندسی تلاوت»، کلیدواژهای است که حضرت آیتالله خامنهای در آغازین روز از ماه مبارک رمضان 1401 و در محفل اُنس با قرآن کریم، قاریان قرآن را به آن توصیه فرمودند. این مقاله، با هدف تبیین مفهوم «مهندسی تلاوت» از دیدگاه آیتالله خامنهای، با استفاده از روش «تحلیل مضمون»، ابتدا با مطالعۀ دقیق بیانات ایشان در 70 دیدار قرآنی در طی سالهای 1368 تا 1401، مضامین مرتبط با تلاوت قرآن را استخراج و دستهبندی کرده است که نتایج حاصله نشان میدهد از دیدگاه آیتالله خامنهای، تلاوت قرآن دارای دو دسته آداب باطنی و آداب ظاهری میباشد؛ آداب باطنی شامل: خودتأثیری پیشین قاری از مضامین آیات؛ و آداب ظاهری نیز شامل: 1) انتخاب مواضع مناسب برای وقف و ابتدا، 2) تکیه بر روی برخی کلمات و عبارات و تکرار آنها و 3) رعایت موازین صوت و لحن است؛ که رعایت مجموع این آداب منجربه: 1) متوجه کردن عموم مردم به قرآن، 2) القای صحیح معانی بر شنوندگان و 3) رشد معنوی، فکری و عملی فرد و جامعه میشود. از این میان، بهنظر میرسد کاربست تعبیر «مهندسی تلاوت» در بیان آیتالله خامنهای ناظر به آداب ظاهری تلاوت قرآن است که در این مقاله تبیین خواهند شد.
Recitation Engineering is a keyword used by Leader of the Islamic Revolution Ayatollah Seyed Ali Khamenei in a meeting with Quran reciters on the first days of the holy month of Ramadan on March 23, 2023. The Leader advised the reciters to use this technique in their recitations. This article seeks to expound upon the concept of Recitation Engineering with emphasis on the Leader’s viewpoint. This research, employing the thematic analysis method, has closely studied all the Leader’s speeches and comments on this topic in nearly 70 Quranic circles held from 1989 until 2022 and categorizes the related content. The result shows that, from the viewpoint of Ayatollah Khamenei, Quran recitation has two inner and outer etiquette. The inner etiquette includes a previous self-impression of a reciter from the content and the outer etiquette addresses waqf and Ibtida (to stop and start) , stressing on certain words and repeating them, and following rules of Sawt and Lahn. These could finally make people further contemplate the Quran, help listeners hear the correct meanings and bring about spiritual, intellectual and practical growth for both the individual and society. It seems that the Leader, by using the term recitation engineering, is meant to refer to the outer etiquette of reciting which will be elucidated in this work.
خلاصه ماشینی:
این مقاله، با هدف تبیین مفهوم «مهندسی تلاوت» از دیدگاه آیتالله خامنهای، با استفاده از روش «تحلیل مضمون»، ابتدا با مطالعۀ دقیق بیانات ایشان در 70 دیدار قرآنی در طی سالهای 1368 تا 1401، مضامین مرتبط با تلاوت قرآن را استخراج و دستهبندی کرده است که نتایج حاصله نشان میدهد از دیدگاه آیتالله خامنهای، تلاوت قرآن دارای دو دسته آداب باطنی و آداب ظاهری میباشد؛ آداب باطنی شامل: خودتأثیری پیشین قاری از مضامین آیات؛ و آداب ظاهری نیز شامل: 1) انتخاب مواضع مناسب برای وقف و ابتدا، 2) تکیه بر روی برخی کلمات و عبارات و تکرار آنها و 3) رعایت موازین صوت و لحن است؛ که رعایت مجموع این آداب منجربه: 1) متوجه کردن عموم مردم به قرآن، 2) القای صحیح معانی بر شنوندگان و 3) رشد معنوی، فکری و عملی فرد و جامعه میشود.
شما یکنفر آدمید، میخوانید، هرچه هم خوب بخوانید یا نخوانید، از یک جهت به خودتان مربوط است؛ اما آن چیزی که من را وادار میکند که به این مسأله اینهمه اهتمام بورزم، آن است که اگر تالیان کلاماللَّه در جامعه توانستند با زمزمۀ ملکوتی و صحیح و پُرجاذبه، این آیات کریمه را تلاوت بکنند، دل مردم با قرآن انس میگیرد و به قرآن نزدیک میشود (خامنهای، 22/1/1370).
خودتأثیری پیشین قاری از مضامین آیات، ادب باطنی و مهمترین شرط تلاوت مطلوب از نظر آیتالله خامنهای است؛ و انتخاب مواضع مناسب برای وقف و ابتدا، تکیه بر روی برخی کلمات و عبارات و تکرار آنها، و رعایت موازین صوت و لحن، سه ادب ظاهری تلاوت مطلوب از نظر ایشان است که این آداب ظاهری در واقع همان مؤلفههای «مهندسی تلاوت» مذکور در بیانات معظمله هستند.