سیاست اجتماعی در ایران (پوشش فضایی نظام تامین اجتماعی) مقاله

نویسنده: توفیق، ابراهیم ؛ گودرزی، علیرضا ؛ فاطمی، میرشاهین ؛

مطالعات جامعه شناختی بهار و تابستان 1402 - شماره 62 ، ب (وزارت علوم/ISC (‎22 صفحه - از 424 تا 445 )

کلیدواژه ها: تمرکزگرایی سیاست اجتماعی دولت مدرن نابرابری فضایی اقتصاد سیاسی فضا نظام تامین اجتماعی تهران-محوری Tehran-axial Spatial Political Economy centralism social security system Spatial inequality Modern State social policy اجتماعی سیاسی استان دولت ایران تمرکز برنامه پوشش مرکز آمار ایران اقتصادی

fa ar en

چکیده:

این مقاله به وضعیت سیاست اجتماعی در ایران دوره حاکمیت دولت مدرن از روزن پوشش فضایی سیستم تأمین اجتماعی می‌پردازد. این پژوهش با روش اسنادی و کتابخانه‌ای و ترکیبی از شیوه‌‌های کمی و کیفی، نابرابری میان استان‌ها در چتر پوششی تأمین اجتماعی که در یک قرن اخیر به نوعی از وضعیت مرکز-پیرامون انجامیده است را مورد بررسی قرار داده است. تمرکزگرایی سرزمینی دولت مدرن و پیامد آن تهران‌محوری که خود متقابلاً نابرابری مرکز-پیرامون را تشدید می‌کند، سیستم برنامه‌ریزی از بالا و توزیع امکانات اشتغال، صنایع و خدمات و تخصیص منابع اقتصادی و رفاه اجتماعی بر محوریت پایتخت در دوره دولت پهلوی و تداوم آن در دوره جمهوری اسلامی به عدم‌توازن فضایی، تقلیل و تثبیت وضعیت سیاسی-اقتصادی و اجتماعی مناطق پیرامونی انجامیده است. از آنجا که نظام تأمین اجتماعی و بیمه-های آن نیز متعاقب چرخه صنایع، اشتغال و خدمات گسترش می‌یابد، نابرابری و فاصله میان مناطق در قالب مرکز-پیرامون عدم توازن در حوزه پوشش نظام تأمین اجتماعی در سطح کشور را در پی داشته و تشدیدکننده وضعیت نابرابر رفاهی میان مناطق کشور بوده است.

چکیده: (ترجمه شده توسط هوش مصنوعی)

تناولت هذه المقاله حاله السیاسه الاجتماعیه فی ایران خلال فتره حکم الدوله الحدیثه من خلال تغطیه النظام الاجتماعی. تبحث هذه الدراسه باسلوب وثايقی ومکتبی وبمزیج من الاسالیب الکمیه والنوعیه، فی التفاوت بین المحافظات فی ظل تغطیه الضمان الاجتماعی الذی ادی فی القرن الماضی الی نوع من حاله المرکز-المحیط. ادی التمرکز الاقلیمی للدوله الحدیثه ونتیجته المحوریه فی طهران، التی بدورها تزید من التفاوت بین المرکز والمحیط، الی نظام تخطیط مرکزی وتوزیع فرص العمل والصناعات والخدمات وتخصیص الموارد الاقتصادیه والرفاه الاجتماعی حول العاصمه خلال فتره حکم البهلوی واستمرارها خلال فتره الجمهوریه الاسلامیه، الی عدم التوازن الاقلیمی، وتراجع وتثبیت الحاله السیاسیه والاقتصادیه والاجتماعیه للمناطق المحیطه. بما ان نظام الضمان الاجتماعی والتامینات تابع لدوره الصناعات وفرص العمل والخدمات، فان التفاوت والفجوه بین المناطق فی اطار المرکز-المحیط ادی الی عدم التوازن فی مجال تغطیه نظام الضمان الاجتماعی علی مستوی البلاد وزاد من تفاوت الرفاه الاجتماعی بین مناطق البلاد.

خلاصه ماشینی:

نتیجتاً، اکثر صنایع حیاتی و گسترده و امکانات اقتصادی و اشتغال ، دانشگاهی، درمانی، اداری و اجتماعی، از جمله بیمه های اجتماعی که پیامد منابع و امکانات فوق اند، بر محور تهران و چند استان اطراف آن (سمنان ، قم ، مرکزی، مازندران ، قزوین ، اصفهان و یزد) مجتمع شده اند که خود متعاقباً تمرکزگرایی پیشین در تهران که ناشی از امتیاز پایتخت بودن این شهر بود را تشدید میکنند. با این همه ، اتکاء دولت تمرکزگرا به درآمدهای نفتی، نظام برنامه ریزی از بالا و شهرگرایی در توزیع امکانات اشتغال ، صنایع و خدمات ، مخصوصاً بر محور تهران ، که در دوره دولت پهلوی به افزایش نابرابریها و عدم توازن های منطقه ای انجامیده بود، با فراز و نشیب هایی همچنان در دوره جمهوری اسلامی نیز تداوم یافته است . برای نمونه در سال ١٣٨٠ تهران به عنوان مهم ترین کانون تمرکز بخش های مختلف اجتماعی و اقتصادی با فاصله بسیار زیادی از بقیه استان ها قرار داشت و بعد از آن نقاط قطبی چون سمنان ، یزد، قم و مرکزی و قزوین (منطقه ایران مرکزی) از بیشترین حد توسعه برخوردار بودند. در ادامه همین روند اقتصادی، آنچه تهران محوری نامیدیم ، وضعیتی را در حوزه اقتصاد پدید آورده است که اکنون «١١ استان خوزستان ، هرمزگان ، بوشهر، آذربایجان غربی، کردستان ، چهارمحال و بختیاری، ایلام ، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان ، خراسان شمالی و خراسان جنوبی با ٢٤ درصد از جمعیت ایران ، ٨ درصد از تسهیلات بانکی و ٣ /١٠ درصد از سپرده های بانکی سهم دارند.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود