چکیده:
فضا از اساسیترین اجزا سکونتگاههای شهری است که تحولات پیچیده آن بهعنوان چالشی دائمی موردتوجه علوم شهری میباشد، بهگونهای که کنترل و هدایت تحولات رخداده در آن عمدتاً دشوار بوده و این موضوع با پیچیدهتر شدن مسائل اجتماعی در دهههای اخیر و چندوجهی شدن پدیدههای شهری، پررنگتر شده است، فرآیندی که نیاز به تقویت رویکردهای قبلی و مجهز شدن آنها به ابزارهای مضاعف از جنس ارزشی و هنجاری را نمایان ساخته و بستر تحول مفهومی رویکردهای موجود در عرصه فضا و برنامهریزی را مهیا کرده است. از جمله توجه به تحولات فضایی از منظر رویکردهای سیاسی. درواقع شهرها و بهویژه کلانشهرها بهواسطه تمرکز عوامل قدرت و ثروت، نقش بیبدیلی در تحولات دنیای معاصر دارند، بهگونهای که شهرها بهواسطه تمرکز سرمایه - بهویژه در قالب سرمایه ثابت- بهعنوان منبع مهمی برای جریان سود محسوب میشوند که این جریان از طریق نیروهای سیاسی و عمدتاً به نفع گروههای سرمایهدار محقق میشود؛ لذا بدیهی است کلانشهرهای تحت نظام نفتی با توجه به ویژگیهای سیاسی خاص، اسلوب و ساختار فضایی - عملکردی متناظر وضعیت اقتصادی و سیاسی خود را تولید میکنند، بنابراین اکتشاف الگوی مناسبات اجتماعی- شهری در اقتصاد نفتی هدف این پژوهش است. به این منظور با بهرهگیری از رویکرد انتقادی به تحلیل اسناد تاریخی موجود در حوزه اجتماعی-فضایی پرداخته شده است. نتایج این مطالعه نشانگر شکلگیری روابط نابرابر اجتماعی و مناسبات سوداگرانه اجتماعی در بستر نظام رانتی - نفتی رشد میکند و این نابرابریها در ادامه و با گذر از صافی فضا، خود رادر کالبد و ساختار شهری نیز نمایان مینماید.
Cities and especially metropolises, due to the concentration of power and wealth factors, play anirreplaceable role in the developments of the contemporary world, in such a way that cities, due to theconcentration of capital - especially in the form of fixed capital - are considered as an important source for theflow of profit, which this flow through It is realized by political forces and mainly in favor of capitalist groups;Therefore, it is obvious that the metropolises under the oil system produce their style and spatial-functionalstructure corresponding to their economic and political situation, according to the specific politicalcharacteristics, so the exploration of the pattern of social-urban relations in the oil economy is the goal of thisresearch. . For this purpose, using a critical approach, historical documents in the socio-spatial field have beenanalyzed. The results of this study show that the formation of unequal social relations and speculative socialrelations grows in the framework of the rent system, and these inequalities continue to show themselves in thebody and urban structure after passing through the smoothness of the sp.
(
, 
, 
)
