چکیده:
کلام اقبال تجلیگاه افکار حکیمانه و پیشبینی آیندۀ دانای راز، دکتر علامه محمد اقبال است که تا جهان باقی است، مردم از این سرچشمه سیراب خواهند شد. این شاعر ژرفبین و خودآگاه، نه فقط یک شاعر عادی زمان بود، بلکه این نابغۀ شرق یک مسئولیت سنگین بیداری و اصلاح جامعه را بر دوش کشید و خدمت بزرگی به مردمان شرق نمود.
آرزوی دیرینۀ اقبال این بود که مردم خاور از دسیسههای فرنگیان رهایی یابند و در مملکت آزاد نفس بکشند؛ در مقابل عقبماندگی و زاری و خواری محکم باشند و در جهان پیشرفت کنند و سرفراز و موفق شوند. اقبال از نوجوانان شرق انتظار داشت که روزی آنها بیدار میشوند و مانند صخره در مقابل دشمنان سرسخت و دسیسهچینان منافق قیام خواهند کرد. در این مقال در این باره صحبت شده است که اقبال چطور در اوضاع نامساعد عصر خود گردن برافراخت و برای نیل به هدف خود، چطور شاعری را وسیلهای ساخت و در روح نوجوانان شرق پیام بیداری و هشداری دمید. مصلح بزرگ مشرقزمین، نوجوانان شرق را توصیه میکند که در زندگیشان هدف و عشق به هدف داشته باشند. او به علاوۀ پسران، دختران ملت را نیز مخاطب خود ساخته است. از دیدگاه اقبال حل تمام مشکلات و دردهای مسلمانان، در قرآن کریم مضمر است و عشق به پیامبر گرامی (ص) و تقلید اسوۀ حسنه برای ایشان نجات و خضر راه میباشد.