چکیده:
خطاهای دارویی، به عنوان یکی از شایعترین انواع خطاهای پزشکی، موجب ایجاد نگرانی در سراسر جهان شدهاند. خطاهای دارویی ممکناست موجب عوارضی جدی، از جمله مرگ، ناتوانی، بستری طولانیمدت در بیمارستان و همچنین آسیبهای جسمی و روانی شوند. بنابراین، این خطاها هزینههای زیادی را بر کل جامعه و اقتصاد سلامت تحمیل میکنند. این درحالیاست که قابل پیشگیریترین علت منفرد عوارض جانبی دارویی، خطاهای دارویی هستند. تخمین زده شده است که بین 10 تا 18 درصد از تمام آسیبهای بیمارستانی گزارششده را میتوان به خطاهای دارویی نسبت داد.] 1، 2 [خطای دارویی به هر رویداد قابل پیشگیری اطلاق میشود که ممکناست موجب استفاده نامناسب از دارو یا آسیب به بیمار شود به طوریکه دارو در کنترل متخصص مراقبتهای بهداشتی، بیمار یا مصرفکننده است.] 3 [خطای دارویی ممکناست در هر مرحله از فرآیند درمان رخ دهد. در یک مطالعه، در ایران، شیوع خطاهای دارویی در هر یک از مراحل تجویز، نسخهبرداری، توزیع و دادن دارو به ترتیب 7/48-8/29، 8/51-0/10، 6/33-3/11 و 0/70-3/14 درصد بودهاست.] 1 [داروسازان بالینی، متخصصان دارای مجوز و با تحصیلات و آموزش پیشرفته هستند که در انواع فعالیتهای مراقبت از بیمار، با تمرکز بر مدیریت جامع دارو، فعالیت میکنند و هدف آنها کاهش خطاهای دارویی، عوارض جانبی، تداخلات دارویی و هزینههای مراقبتهای بهداشتی است.] 4 [نشان دادهشدهاست که مشارکت داروسازان بالینی از 58 درصد خطاهای دارویی و 72 درصد از خطاهای بالقوه پرخطر جلوگیری میکند. حضور داروسازان بالینی به پرستاران کمک میکند تا در هر مرحله از فرآیند تجویز دارو، تصمیمات بالینی آگاهانه بگیرند.] 5 [علیرغم همکاری بین داروسازان بالینی و پزشکان در بسیاری از کشورها، در برخی کشورهای دیگر، رشته داروسازی بالینی هنوز توسعه نیافتهاست و با چالشهای قابلتوجهی مواجه است. برخی پزشکان، نقش حائز اهمیتی برای داروسازان بالینی، جهت تجویز و طراحی برنامههای درمانی، قائل نیستند که میتواند ناشی از بیاعتمادی آنها به داروسازان بالینی باشد.] 6 [مدیریت دارودرمانی یا مراقبت دارویی جزء پویای سیستم مراقبتهای بهداشتی است. نقش آن اطمینان از استفاده مناسب از داروها است تا وضعیت سلامتی بیمار را بهبود بخشد. اگرچه زمان زیادی از فعالیت متخصصان داروسازی بالینی در ایران میگذرد و مطالعات متعددی اهمیت نقش آنها را نشان میدهند، اما هنوز اهمیت نقش و خدمات آنها در تیمهای مدیریت مراقبت از بیمار، در بیمارستانهای ایران بهطورکامل مشخص نشدهاست. تداخل حوزه وظایف و اختیارات داروسازان بالینی، برحسب وظایف ابلاغی یا نقشهای بالینی پیشبینیشده آنها در تیم درمان، علیرغم چندینسال فعالیت حرفهای داروسازان بالینی در برخی مراکز درمانی کشور، بسیار مشهود است؛ بطوریکه در مواردی با ابهامات جدی در انطباق وظایف صنفی، به علت همپوشانی اجرایی و اختیارات بالینی دیگر اعضای تیم درمان، به عنوان ذینفعان بروز خطای دارویی، در مقام ارایهکنندگان خدمات بستری، سرپایی و مراقبتدرمنزل مواجه هستند. بنابراین تفکیک و شرح نقش داروسازان بالینی، جهت همکاری با سایر متخصصان مراقبتهای بهداشتی برای ارائه مراقبتهای با کیفیت بالاتر، بهبود نتایج، بهحداکثررساندن ایمنی و کنترل هزینههای مراقبتهای بهداشتی در فرایند دارویی، ضروری به نظر میرسد و به مدیران و سیاستگذاران پیشنهاد میگردد اقدامات لازم در این زمینه درنظر گرفته شود.