چکیده:
اولین شرح‌حال و خاطرات مکتوب زنان ایران، به زمان قاجار باز می‌گردد. ولی تاکنون پژوهشی درباره محتوای این سفرنامه‌ها صورت نپذیرفته و نگاه به زنان قاجار محدود، کلی و گاهی اغراق‌آمیز است. این درحالی است که نگاه از بستر سفرنامه و شرح‌حال، حقیقی و مبین واقعیت زمان خویش است. هدف این پژوهش، شناخت نگاه زنان قاجار از فضا و خوانش فضاهای تجربه شده آنها است. پرسش اصلی پژوهش آن است که فضاهای معماری و شهر در سفرنامه‌ها زنان عصر قاجار از چه جنبه‌هایی بازنمایی شده است؟ برای پاسخ، سفرنامه های زنان قاجار را انتخاب نموده و از خلال متون آنها به چگونگی شرح و بازنمایی فضای شهر و معماری، پرداخته می‌شود. رویکرد پژوهش تاریخی-تفسیری و شیوه‌ی گردآوری داده‌ها، اسنادی و روش تحقیق، تحلیل مضمون است و نتایج بیانگر آن است که بازنمایی شهر و معماری در سفرنامه‌های زنان قاجار، طیفی از کیفیات بصری تا ویژگی‌های ذهنی را در برمی‌گیرد و شخصیت راوی، در کیفیت و نوع خوانش و شرح ویژگی مکان موثر است و با وجود موانع پیش روی این زنان، آنها تا حد ممکن به شرح جزئیات مکان‌ها می‌پردازند، که این در خصوص شرح فضاهای شهری، توجه آنها به عظمت بناها، آبادانی و ازدحام جمعیت قابل تامل است.
The first biography and written memoirs of Iranian women go back to the Qajar period. But so far, no research has been done on the content of these travelogues and the view of Qajar women is limited, general and sometimes exaggerated. The purpose of this research is to understand the view of Qajar women from the space and to read their experienced spaces in the context of patriarchal culture. The main question of the research is what aspects of architectural and city spaces are represented in the travelogues of women of the Qajar era. To answer this question, five travelogues of women of the Qajar era have been selected, and through their texts, how to describe and represent the city space and architectural space is discussed. The historical-interpretive research method and data collection method is documentary and library and thematic analysis method. The results show that the representation of the city and architecture in the travelogues of Qajar women includes a range of visual qualities to mental characteristics, and the personality of the narrator is effective in the quality of the description of the place, and despite the obstacles, they describe the details of the places as much as possible.
(
, 
, 
)
