بررسی تطبیقی مقامات عرفانی از منظر روزبهان بقلی و شیخ علاءالدوله سمنانی مقاله

موضوع مقامات عرفانی» تعداده تعدد» تنوع و نحوه تبویب آن از اوان پیدایش مضامین عرفانی و از همان قرون نخستین» مورد توجه عرفا قرار گرفت و هریک با توجه به جهان بینی خود به تقسیم بندی آن مبادرت ورزیدند. روزبهان بقلی (۰1۰۹-۵۲۲.ق.) و شیخ علاءالدوله سمنانی (۰۷۳۹-۹۵۹.ق.) نمایندة دو مکتب سکر و صحو کتبی با همین موضوع نگاشته اند. ارکان تصوف روزبهان» عشق» مکاشفه و شطح با محوریت عشق است و تصوف شیخ علاءالدوله سمنانی از نوع عابدانه و شریعت محور است. این پژوهش بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی» بر آن است که مشابهت و مغایرت مقامات از منظر این دو عارف را مشخص نماید. اگرچه این دو عارف در تعداد نهایی مقامات عرفانی مشترک هستندء ولی کتاب مقامات شیخ سمنانی به مثابه رساله عملیه و از سطح مبتدی آغاز و به مرتبه قطب پایان می پذیرد. در میان صد مقام شیخ سمنانی و هزار مقام روزبهان» شصت و هشت مقام با هم مشترک و در سی و دو مقام متفاوت هستند. در هر دو کتاب, مقدمه و ورود به بحث وجود دارد. روزبهان از آیات» روایات و اقوال عرفا در تبیین و تشریح مقامات استفاده می‌کند و موجز بودن توضیحات شیخ سمنانی از ویژگی‌های شاخص کتابش می‌باشد.