چکیده:
هدف از پژوهش حاضر، تدوین الگوی ارزش‌های اخلاقی بر مبنای راهبردهای نظری امام علی در «نهج‌البلاغه» است. در این پژوهش برای تدوین الگوی ارزش‌های اخلاقی از روش «کیفی» که شامل سه روش با عنوان‌های «تحلیل مضمون»، «سه‌سوسازی داده‌ها» (به‌عنوان روشی برای ارزیابی اعتبار یافته‌ها)، و ترکیب «راهبرد اکتشافی متوالی» استفاده شده است. در این پژوهش برای نمونه‌گیری از روش «هدفمند» استفاده گردیده که عبارت است از: گزینش واحدهای (منابع) خاص مبتنی بر اهداف خاص و مرتبط با سوال‌های پژوهش. پس از جمع‌آوری مطالعات اولیه با مراجعه به چهار تن از متخصصان حوزه روان‌شناسی اسلامی و کسب نظرات آنان، الگوی نهایی طراحی شد. یافته‌های به‌دست‌آمده از پژوهش نشان می‌دهد: الگوی ارزش‌های اخلاقی شامل شش مولفه ذیل است: «فوق دنیا زندگی کردن و تحلیلگر زندگی خود بودن»، «غایی‌نگری و توجه به حیات ابدی»، «خدامحوری»، «شناخت حقیقت خود و دنیا»، «تنظیم روابط با دیگران»، «خوداصلاحی و خودسازی در جهت اهداف اصیل».
The purpose of the present research is to develop a model of moral values based on Imam Ali's theoretical strategies in "Nahjul Balagha". The qualitative method, including three methods of "theme analysis", "data triangulation" (to evaluate the validity of the findings), and "sequential exploratory strategy" were used to develop the model of moral values. The purposive method was used for sampling, i.e. selecting specific units (resources) based on specific goals related to the research questions. The final model was designed after doing some preliminary studies by referring to four experts in the field of Islamic psychology and obtaining their opinions. The research findings show that the moral values modal includes the following six components: living beyond the world and being an analyst of one's own life, teleology and attention to eternal life, God-centeredness, knowing the truth of oneself and the world, regulating ones relationships with others, and self-improvement for achieving lofty goals.
خلاصه ماشینی:
با توجه به نبود الگوی متناسب با فرهنگ و سبک زندگي جامعه ايراني در رابطه با ارزش‌هاي اخلاقي، توجه اصلي پژوهش به سمت تدوين نظام ارزش‌هاي اخلاقي از ديدگاه حضرت علي (علیه السلام) متمایل شده است؛ زيرا ايشان ازیک‌سو در سخنان خود توجه ويژه‌اي به جوانان و نوجوانان و تربيت آنها داشته‌اند و از سوی ديگر، بايد نظامی ارزشي به نوجوانان معرفي کرد که متناسب با فرهنگ خانواده و جامعه آنها باشد.
در اين پژوهش در مرحله استخراج نظام ارزش‌ها، از روش «نمونه‌گيري هدفمند» استفاده شد که عبارت است از: گزينش واحدهاي (منابع) خاص مبتني بر اهداف خاص و مرتبط با سؤال‌هاي پژوهش (محمدپور، 1390، ج 1،ص239)، براساس مطالعات اوليه‌اي که صورت گرفت، در حوزه متون تخصصي، چند تفسير از نهج‌البلاغه، از جمله تفسير آیت‌الله ناصر مکارم شيرازي از نهج‌البلاغه با عنوان پيام امام اميرالمؤمنين (علیه السلام)؛ کتاب فرزندم چنين باش، اثر سیدجمال‌الدین دين‌پرور؛ و مجموعه دوجلدي فرزندم، اينچنين بايد بود و شرح و تفسير نهج‌البلاغه، اثر اصغر طاهرزاده انتخاب گرديد.
مراجعه به متون و منابع غني اسلامي در باب نهج‌البلاغه و استخراج مؤلفه ارزش‌هاي اخلاقي از نگاه امام علي (علیه السلام) در سه محور مطرح شده و تدوين شبکه مضامين؛ لازم به ذکر است از شبکه مضامين به‌دست‌آمده در تهيه پرسشنامه نيمه‌ساختاريافته براي مصاحبه با متخصصان حوزه در جهت «سه‌سوسازي داده‌ها» استفاده شد.
2. ساخت پرسشنامه نيمه‌ساختاريافته و مراجعه به متخصصان روان‌شناسي و اسلامي در حوزه تخصصي الگوي ارزش‌هاي اخلاقي از نگاه امام علي (علیه السلام) و مصاحبه با آنها به منظور «سه‌سوسازي داده‌ها» براساس پرسشنامه نيمه‌ساختاريافته‌اي که از مؤلفه‌هاي استخراج شده در مرحله اول تهيه شده است.
بحث و نتيجه‌گيري اين پژوهش با هدف تدوين الگوي ارزش‌هاي اخلاقي براساس راهبرد‌هاي نظري امام علي (علیه السلام) در نهج‌البلاغه (با تأکيد بر نامه 31) اجرا شد.
(
, 
, 
)
