نقش رودخانه مرزی اترک در مناسبات ایران و روسیه (1356ش.-1299ق./1261ش) مقاله

پژوهشهای علوم تاریخی پاییز 1402 - شماره 35 رتبه ب (وزارت علوم/ISC (‎25 صفحه - از 80 تا 104 )

کلیدواژه ها: ایران روسیه ترکمنستان اترک رودخانه مرزی Border river Atrak Turkmenistan Iran Russia رودخانه رودخانه اترک آب روس مرزی ترکمن

fa en

چکیده:

رودخانه اترک یکی از طولانی‌ترین رود خانه های مرزی ایران است. رودخانه اترک علاوه بر اهمیت مرزی، از لحاظ آبیاری زمینهای کشاورزی و تأسیسات مختلف عمرانی و ایجاد منابع درآمد همواره مورد توجه بوده است. لذا اهمیت دادن به مسائل مربوط به آب و رودخانههای مرزی همچون اترک در مطالعات تاریخ معاصر در تعیین رفتارهای دیپلماسی آب و تصمیمات اقتصادی نقش مهمی دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی -تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانهای و اسنادی در صدد پاسخ به این سوال است که رودخانه اترک چه تأثیری بر روابط هیدروپلتیک ایران و همسایگانش در راستای ثبات و وکاهش تنش های آبی و سرحدی مرزی داشت ؟ و بر تحولات تاریخی منطقه شرق دریای خزر، از نظر جمعیتی و اقتصادی چه تأثیری گذاشت؟ مدعای پژوهش این است که به علت تغییرات بستر رودخانه اترک به دلایل طبیعی و دخالت انسانی، همواره مشکلات و تنشهایی در تعیین حدود مرزهای ایران با سرزمینهای همجوار به وجود آمده است و از آن جایی که منطقه ترکمن نشین دو سوی رودخانه از اقلیمی صحرایی برخوردارند و حوضه رود اترک از منابع تأمین کننده آب این سرزمین است، لذا برداشت بیرویه آب توسط کشورها، موجب چالشهایی میان دو کشور شده که همواره برای حل این مشکل توافقنامههایی در ادوار مختلف به امضا میرسید که از نتایح آنها تعاملات نسبی طرفین در سده اخیر بود .

خلاصه ماشینی:

اين رود سيل گير در سير تحول تاريخ سياسي منطقه ، جايگاه حائز اهميتي دارد، بخشي از آن در ناحيه چات ، طبق عهدنامه آخال در سال ١٢٩٩ ق مرز رسمي و مشترک ايران قاجاري و امپراتوري روسيه تزاري گرديد و پس از چند دهه بعد از انقلاب اکتبر در ١٩١٧ به عنوان سرحد ايران و شوروي تعيين شد و قرار بر اين شد که حداقل ٥٠٪ از آب اين رودخانه وارد خاک ان کشور شود. پژوهش حاضر با روش توصيفي - تحليلي و با تکيه بر منابع کتابخانه - اي و اسنادي درصدد پاسخ به اين سؤال است که رودخانه اترک چه تأثيري بر روابط هيدروپلتيک ايران و همسايگانش در راستاي ثبات و کاهش تنش هاي آبي و سرحدي مرزي داشت ؟ و بر تحولات تاريخي منطقه شرق درياي خزر، از نظر جمعيتي و اقتصادي چه تأثيري گذاشت ؟ مدعاي پژوهش اين است که به علت تغييرات بستر رودخانه اترک به دلايل طبيعي و دخالت انساني ، همواره مشکلات و تنش هايي در تعيين حدود مرزهاي ايران با سرزمين هاي همجوار به وجود آمده است و ازآنجايي که منطقۀ ترکمن نشين دو سوي رودخانه از اقليمي صحرايي برخوردارند و حوضه رود اترک از منابع تأمين کننده آب اين سرزمين است ، لذا برداشت بي رويه آب توسط کشورها کنوني ، موجب چالش هايي ميان دو کشور شده که همواره براي حل اين مشکل توافقنامه هايي در ادوار مختلف به امضا مي رسيد که از نتايج آنها تعاملات نسبي طرفين در سده اخير بود.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود