تسهیح نسخه ختی معرفی و نقد

میرزا محمد مهدی استرآبادی، از تاریخنگاران و منشیان مشهور دوره نادری و مؤلف آثاری چون دره نادره و تاریخ جهانگشای نادری است. مجموعه منشات او با عناوین انشاء الدرر و مخزن الانشاء به صورت سنگی به چاپ رسیده است.در تحریر تازه‌ای که از گزیده منشات او صورت گرفته، نواقص و اشکالاتی قابل مشاهده است که عبارتند از:عدم استفاده از نسخه‌های چاپ سنگی و نسخ خطی معتبر و کهن منشآت استرآبادی، عدم ارجاع به منابع معتبر برای نگارش شرح حال استرآبادی و ارائه اطلاعات ناقص و غیر مستدل درباره او، عدم اعمال نشانه‌های ویراستاری و پاراگراف بندی در متن کتاب، در پی هم آوردن اشعار مختلف الوزن و القافیه بدون علامت فاصل، نبود نمایه‌های متعدد (فهرستهای چندگانه واژگان، اصطلاحات و ترکیبات، اشعار، آیات، احادیث، جملات عربی، کتب و...)، وجود اغلاط محتوایی و چاپی فراوان و...

"در تحریر تازه‌ای که از گزیدهء منشات او صورت گرفته،نواقص و اشکالاتی‌ قابل مشاهده است که عبارتند از: عدم استفاده از نسخه‌های چاپ سنگی و نسخ خطی معتبر و کهن منشآت‌ استرآبادی،عدم ارجاع به منابع معتبر برای نگارش شرح حال استرآبادی و ارائهء اطلاعات ناقص و غیر مستدل دربارهء او،عدم اعمال نشانه‌های ویراستاری و پاراگراف‌بندی در متن کتاب،در پی هم آوردن اشعار مختلف الوزن و القافیه بدون‌ علامت فاصل،نبود نمایه‌های متعدد(فهرستهای چندگانهء واژگان،اصطلاحات و ترکیبات،اشعار،آیات،احادیث،جملات عربی،کتب و... مصحح محترم در مقدمه آوره‌اند:«آنچه تاکنون از منشآت وی به جای مانده یا چاپ‌ شده،به صورتی مغلوط و نارسا و ناقص است»(ص 5)و لابد تلاش کرده‌اند نسخه‌ای‌ منقح از این اثر ارائه دهند،اما با وجود چندین نسخهء خطی و چاپ سنگی از این اثر و از جملهء نسخهء مستقلی از منشآت استرآبادی به نام انشاء الدرر(چاپ سنگی 4231 ق)که‌ می‌توانست این اثر را به تصحیحی علمی و روشمند مبدل سازد،حتی اشاره‌ای به نسخهء اساس تصحیح حاضر نشده و تنها با توجه به اشاره‌ای که در مقدمه به چاپ سنگی‌ مخزن الانشاء(دار الطباعهء آقا سید مهدی،6131 ق)شده است،می‌توان دریافت که ظاهرا همان نسخه(که به خوش خط بودن آن نیز اذعان شده)مبنای چاپ حاضر قرار گرفته‌ است."