چکیده:
در طول تاریخ،راههای ارتباطی به منزلهء شریانهای حیاتی رشد و توسعهء شهرها و روستاها بودهاند.هرگاه به دلایلی این راهها از سکونتگاهی تغییر مسیر دادهاند،آن سکونتگاه از رونق اولیه افتاده و گاه فقط نامی از آن در یادها باقی مانده است.از طرفی رشد و تکامل جوامع،موجب تحولاتی نوین در پیدایش وسایل نقلیه و ارتباطی جدید شده است.اختراع چرخ،پیبردن به نیروی بخار و سرانجام استفاده از سوختهای فسیلی موجب اختراع وسایل نقلیه همچون:اتومبیل، قطار،مترو،کشتی و هواپیما شده است.در حال حاضر ارزانترین و در دسترسترین شیوه حمل و نقل،استفاده از انواع خودرو در جادههای زمینی میباشد.بدیهی است برای روان کردن این رفت و آمدها،اجرای مقررات،حفاظت از جادهها و حفظ حریم راهها باید ناظران و مراقبانی باشد که در پنجاه سال اخیر این مأموریت مهم در ایران به وزارت راه و ترابری و ادارات زیرمجموعهء آن در استانها و پلیس راه نیروی انتظامی سپرده شده است.این مقاله یک بررسی تاریخی پیرامون چگونگی تحولات نظارت بر امور جادهای،وظایف هریک از این دو تشکیلات دولتی با تأکید بیشتر بر تحولات سازماندهی نفرات و تجهیزات و کم و زیاد شدن مسئولیت پلیس راه در این زمینه است.
خلاصه ماشینی:
"مأموریت اصلی پلیس راه استانها«برنامهریزی اجرایی و کنترل اجرای قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در سطح جادههای برون شهری و رسیدگی به تصادفات و حوادث رانندگی»است که ده وظیفه کلی به شرح زیر برای آنها در نظر گرفته شده است:«1)برنامه ریزی اجرایی بهمنظور اجرای قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی؛2)برقراری نظم و عبور و مرور و رسیدگی به تصادفات و کنترل تخلفات رانندگی در جادهها؛3)جلوگیری از تجاوز به حریم راهها و اقدام قانونی علیه متجاوزان برابر مقررات؛4)کنترل وضعیت ترافیکی،کیفیت جادهها و تأمین امنیت ترافیکی حمل و نقل بار و مسافر در معابر برون شهری استان؛5)اجرای مقررات توزین و اعلام خسارت وارده به ابنیهء دولتی در اثر تصادفات یا نقض مقررات توزین به مبادی ذیربط؛6)بررسی و کنترل پروانهها و اجازهنامههای عبور محمولات ترافیکی در سطح جادههای برون شهری استان؛7)جمعآوری آمار و اطلاعات مربوط به تصادفات و تخلفات و حوادث در سطح راههای استان و ارائه به پلیس راه نیروی انتظامی؛8)نظارت برحسن اجرای وظایف واحدهای پلیس راه(پاسگاهها و تیمهای کنترل ویژه)؛9)همکاری و هماهنگی با ادارهء راه و ترابری استان در خصوص امور مهندسی راه،کنترل ترافیکی و انسداد راهها برابر دستور العملهای ابلاغی؛01)همکاری و هماهنگی با واحدهای انتظامی(از جمله واحدهای مبارزه با مواد مخدر،مبارزه با قاچاق کالا،مبارزه با مفاسد اجتماعی و اطلاعات)در مواقع لزوم برابر دستور العملهای ابلاغی."