دبیران جغرافیا و پژوهش های دانش آموزی مقاله

در هر پژوهش علمی جغرافیایی،پژوهشگر ملزم به انجام مراحل‌ تحقیق است که نتایج حاصل از آن بتواند اصول و قوانین حاکم بر پدیده‌ای را تبیین کند(پژوهش بنیادی)و یا نیازی از زندگی انسان را رفع و راه‌حلی برای مشکلی ارایه دهد(پژوهش کاربردی) این مراحل از توضیح و بیان مسئله آغاز شده و به ترتیب به طراحی‌ مدل پژوهش،تدوین فرضیه‌ها،تصمیم‌گیری برای جمع‌آوری‌ اطلاعات مورد نیاز و تثبیت آن‌ها،تجزیه و تحلیل داده‌ها،آزمون‌ فرضیه‌ها و بالاخره به ارزیابی نتایج و تصمیم‌گیری جهت قبول یا رد فرضیه ختم می‌شود.چنانچه فرضیه مورد نظر تأئید شد حرکت بسوی‌ مراحل اقدام عملی آغاز می‌گردد و در صورت رد فرضیه،تلاش برای‌ طراحی زمینه جدید شروع می‌شود. مقاله حاضر سعی ندارد از این بعد یک پژوهش علمی جغرافیایی‌ را مطرح نماید،بلکه تلاش می‌کند تجربه آزموده‌شده‌ای از ارایه یک‌ مدل تحقیق دانش‌آموزی در کلاس جغرافیا برای معلمان این رشته‌ بیان نماید،تا زمینه‌ساز انجام پژوهش‌های علمی در دوره‌های عالی‌ آموزشی باشد. انجام پژوهش‌های دانش‌آموزی،همواره مدنظر بسیاری از دبیران‌ جغرافیا بوده است.این‌گونه پژوهش‌ها،از آن جا که در نهایت به‌ تولید ختم می‌شوند و نتیجه‌ی تلاش دانش‌آموزان به صورت جزوه‌ی‌ تحقیقی یا ارائه‌ی سخنرانی و کنفرانس در کلاس ظاهر می‌شود،از بعد شخصیتی و تربیتی نیز حائز اهمیت هستند. دانش‌آموزی که پس از یک دوره مطالعه و تحقیق،جست‌وجو، جمع‌آوری اطلاعات،تدوین مباحث،نتیجه‌گیری و اظهارنظر، پژوهشی را آماده و ارائه می‌کند،به شکل غیر مستقیم توان‌های‌ گوناگون نهفته‌ی خود را می‌آزماید و در نهایت به مرحله‌ای از اعتماد به نفس و تصمیم‌گیری نائل می‌شود.تقویت این بعد شخصیتی، فراگیران ما را برای تصمیم‌گیری و انجام امور مهم‌تری در دوره‌ی‌ تحصیلات عالی و بالاخره زندگی متغیر فردا مهیا می‌سازد. در دوره‌ی آموزش متوسطه،در سال‌های دوم و سوم،دبیران‌ جغرافیا،دانش‌آموزان را برای انجام و ارائه‌ی تحقیق جغرافیایی‌ ترغیب می‌کنند.لیکن شایسته است،هنگام ایجاد زمینه‌ی مناسب‌ برای چنین پژوهش‌هایی،مقدمات قبلی را نیز فراهم کرد.در این‌ بحث می‌کوشیم،نمونه‌ای از بسترسازی در امر پژوهش‌های کلاس را براساس تجربیات خود مطرح،و گام‌به‌گام این مراحل را با هم‌ طی کنیم.امید است مورد توجه و استفاده قرار گیرد. معمولا در انجام هر پژوهش و تحقیق کلاسی،دانش‌آموزان با مشکل انتخاب موضوع جغرافیایی مناسب روبه‌رو هستند و چنانچه‌ موضوع خود را نیز برگزینند،نمی‌دانند چگونه و چه اطلاعاتی را در حول و حوش آن فراهم و انتخاب کنند و یا از چه منابعی بهره بگیرند و چگونه کار تحقیقی خود را به پایان ببرند و ارائه دهند.گرچه به صورت‌ جسته گریخته نمونه‌هایی را دیده‌اند،لیکن در اجرای هر پروژه‌ی تحقیقی‌ و هدفمند کلاسی،ابهامات بسیار زیادی وجود دارند. انجام پژوهش جغرافیایی،خود یک فرایند است و به طراحی، مرحله‌بندی و مشخص کردن فازهای متوالی انجام کار نیاز دارد.شایسته‌ است که دبیران جغرافیا،دانش‌آموزان محقق خود را در این راه یاری‌ دهند.برای این منظور پیشنهاد می‌کنیم،نخست طی جلسه‌ی توجیهی، گام‌های زیر را با آنان در میان بگذارید: @گام نخست:انتخاب موضوع تحقیق @گام دوم:تدوین(سرفصل‌ها) @گام سوم:جمع‌آوری اطلاعات(منابع) @گام چهارم:کدگذاری(کدینگ) @گام پنجم:سازمان‌دهی و ارائه‌ی تحقیق @گام ششم:ارزشیابی بدیهی است،گام ششم یعنی ارزشیابی از کار تحقیقی،بر عهده‌ی‌ دبیران محترم است. حال به توضیح و تشریح هر گام می‌پردازیم.لازم است این‌ توضیحات قبل از شروع و انجام تحقیق،در یک جلسه‌ی کلاس به‌ دانش‌آموزان ارایه شود و همکاران محترم به عنوان دبیران راهنما،در طول انجام تحقیق مشاور دانش‌آموزان باشند.

"دبیران جغرافیا و پژوهش‌های‌ دانش‌آموزی منصور ملک عباسی:کارشناس برنامه‌ریزی درسی (به تصویر صفحه مراجعه شود) اشاره در هر پژوهش علمی جغرافیایی،پژوهشگر ملزم به انجام مراحل‌ تحقیق است که نتایج حاصل از آن بتواند اصول و قوانین حاکم بر پدیده‌ای را تبیین کند(پژوهش بنیادی)و یا نیازی از زندگی انسان را رفع و راه‌حلی برای مشکلی ارایه دهد(پژوهش کاربردی) این مراحل از توضیح و بیان مسئله آغاز شده و به ترتیب به طراحی‌ مدل پژوهش،تدوین فرضیه‌ها،تصمیم‌گیری برای جمع‌آوری‌ اطلاعات مورد نیاز و تثبیت آن‌ها،تجزیه و تحلیل داده‌ها،آزمون‌ فرضیه‌ها و بالاخره به ارزیابی نتایج و تصمیم‌گیری جهت قبول یا رد فرضیه ختم می‌شود. برای این منظور پیشنهاد می‌کنیم،نخست طی جلسه‌ی توجیهی، گام‌های زیر را با آنان در میان بگذارید: @گام نخست:انتخاب موضوع تحقیق @گام دوم:تدوین(سرفصل‌ها) @گام سوم:جمع‌آوری اطلاعات(منابع) @گام چهارم:کدگذاری(کدینگ) @گام پنجم:سازمان‌دهی و ارائه‌ی تحقیق @گام ششم:ارزشیابی بدیهی است،گام ششم یعنی ارزشیابی از کار تحقیقی،بر عهده‌ی‌ دبیران محترم است. توجه داشته باشید که ضرورت دارد معلمان محترم در جلسه‌ی توجیهی،علاوه‌بر مطرح‌ کردن این منابع و منابع دیگر،به منظور روشن شدن ذهن دانش‌آموزان، هر یک از موارد را توضیح دهند و بگویند که منظور از کمک گرفتن از اعضای خانواده و فامیل برای جمع‌آوری اطلاعات چیست: *دانش‌آموز می‌تواند،پیرامون موضوع خود مثلا با برادر یا خواهر خود که دانشجو ست صحبت کند و یا از اقوام و نزدیکان خود که اتفاقا در مؤسسه‌ای کار می‌کنند که درباره‌ی همان موضوع تحقیق،اطلاعات‌ یا منابعی در اختیار دارند،قرار ملاقات بگذارد و از آن‌ها اطلاعاتی را به دست آورد و به عنوان یکی از منابع خود استفاده کند."