چکیده:
الگوی استقرار جمعیت و سکونتگاهها برآیند فضائی ـ مکانی شرایط محیط طبیعی و اوضاع اقتصادی، اجتماعی
ـ فرهنگی و سیاسی یک ناحیه در طول زمان است که با توجه به تغییر این عوامل، الگوی استقرار نیز متحول و
دگرگون میشود. با بررسی الگوی استقرار جمعیت روستایی استان سمنان در طی سالها 75ـ1345 معلوم شد که در
این الگو تحولاتی شامل؛ تحول در تعداد آبادیهای دارای سکنه، تحول در انواع و ماهیت آبادیها، تحول در طبقهبندی
و سلسله مراتب جمعیتی آبادیها، تحول در ثبات جمعیتی و جمعیتپذیری آبادیها و تحول در پراکندگی و توزیع
مکانی جمعیت و آبادیها بوجود آمده است. این تحولات علل متعددی داشته که برخی از آنها مستقیم و در سطح
ناحیهای و منطقهای و برخی نیز غیر مستقیم و در سطح ملی
بودهاند. بطورکلی مجموعهای از عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی ـ فرهنگی و تکنولوژیک در این تحولات
مؤثر میباشد. همچنین از آنجا که این تحولات خودبخود و بدون برنامهای از پیش تعیین شده بوجود آمده، آثار و
پیامدهای عمدتا نامطلوبی در زمینههای زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فضائی ـ کالبدی ایجاد کرده
است.
خلاصه ماشینی:
با بررسی الگوی استقرار جمعیت روستایی استان سمنان در طی سالها 75ـ1345 معلوم شد که در این الگو تحولاتی شامل؛ تحول در تعداد آبادیهای دارای سکنه، تحول در انواع و ماهیت آبادیها، تحول در طبقهبندی و سلسله مراتب جمعیتی آبادیها، تحول در ثبات جمعیتی و جمعیتپذیری آبادیها و تحول در پراکندگی و توزیع مکانی جمعیت و آبادیها بوجود آمده است.
روش کار در راستای دستیابی به اهداف تحقیق، ابتدا با یکسانسازی محدودههای سیاسی ـ اداری و انطباق آن با آخرین وضع تقسیمات کشوری، مشخصات تمام آبادیهای دارای سکنه استان سمنان طی سالهای 75ـ1345 با استفاده از نتایج تفصیلی سرشماریهای عمومی نفوس و مسکن کشور مورد بررسی قرار گرفت، و سپس به طبقهبندی آبادیها بر حسب جمعیت، انواع و موقعیت مکانی و همچنین تعداد آبادیها، آبادیهای تخلیه شده و تشکیل شده پرداخته شد.
جدول 1ـ تحول انواع آبادیهای دارای سکنه استان سمنان در سالهای 75ـ1345 انواع آبادی دارای سکنه 1345 1375 تعداد درصد تعداد درصد روستاها 366 5/44 308 3/39 مزارع و کلاتهها 401 8/48 276 2/35 مراکز تولیدی ـ صنعتی 11 3/1 90 5/11 دامداریها و مرغداریهای صنعتی 8 1 65 2/8 معادن 20 5/2 12 5/1 اماکن خدماتی، تأسیساتی و رفاهی 16 9/1 34 3/4 جمع 822 100 100 785 3ـ1ـ تحول در طبقهبندی و سلسله مراتب جمعیتی آبادیها از طرف دیگر تحولات ایجاد شده در الگوی استقرار جمعیت روستایی استان سمنان، تحول در طبقهبندی یا سلسله مراتب جمعیتی آبادیها میباشد.