چکیده:
نقاشی ایران در عصر قاجار رفته رفته به طبیعت نگاری گرایید. در دورۀ آقامحمدخان (1193-1211ق) و فتح علی شاه (1211-1249ق) و محمدشاه (1249-1263ق)، نقاشان عمق نمایی نقاشی فرنگی را با شگردهای سنتی نگارگری ایرانی در هم آمیختند و آثاری پدید آوردند که به لحاظ بصری خام و بداندام بود. در این نقاشیها، ماهیت تزیینی در رنگ بندی و طراحی کاملا مشهود است. نقاشان در دورۀ ناصرالدین شاه (126۴-1313ق) یکسره پای بند اصول طبیعت نگاری شدند. این شیوه به دست کمال الملک و شاگردانش به اوج رسید.
خلاصه ماشینی:
"از آثار برجستهء محمد حسن افشار سه پیکرنگاره از ناصر الدین شاه و نیز در چهل ستون اصفهان است(محفوظ در تهران،کاخ گلستان و موزهء مقدم).
از محمد شاه فرمانی در دست است که در آن عبد الله خان را به منصب باشیگری معماران و پیشهوران و سایر ارباب حرف و صنایع،بهسان دورهء فتح علی شاه،منصوب کرده؛و در فرمان تأکید شده که جملهء نقاشان و معماران و مهندسان و میناکاران و نجاران و فخاران و شیشهبران و حدادان و باغبانان و مقنیان و شماعان تحت نظارت اویند و نباید از سخن و صواب دید او تجاوز کنند.
بیشتر سیاحان سدهء هجدهم این دیوارنگاره را به محمد حسن خان نسبت دادهاند؛ولی ادوارد براون در اواخر دههء 0881 کتیبهای را در پایین آن کشف کرد که نشان میداد این دیوارنگاره از کارهای عبد الله خان در سال 7221-8221 ق بوده است.
عبد الله خان در حدود سال 8221 ق در قصر سلیمانیهء کرج دیوارنگارهای از آقا محمد خان و فتح علی شاه اجرا کرد (امروزه از بین رفته؛ولی قطعهای از آن در دانشکدهء کشاورزی کرج باقی مانده است).
محمد اسماعیل در سال 5721 ق از ناصر الدین شاه لقب نقاشباشی گرفت و این لقب را در آثار بعدی خود به کار برد.
در یک طرف آن تصویر محمد شاه و ناصر الدین میرزا و رجال مملکتی آمده و در طرف دیگر شمایل امام علی(ع)در کمال صلابت تصویر شده و در داخل دو شمسهء کوچکتر هم تصاویر حسنین(ع)آمده است.
ابو الحسن غفاری در ذیقعدهء سال 7721 ق لقب صنیع الملک یافت و به تعلیم نقاشی به ناصر الدین شاه پرداخت."