چکیده:
بررسی میزان همخوانی و هماهنگی بین سه برنامه درسی قصد شده، اجرا شده و کسب شده در برنامه جدید آموزش علوم دوره ابتدایی
احمدی غلام علی*
* دانشگاه شهید رجایی
پژوهش حاضر میزان هماهنگی و همخوانی میان سه برنامه درسی قصد شده، اجرا شده و کسب شده علوم دوره ابتدایی را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است.
جامعه مورد مطالعه این پژوهش، اعضای شورای برنامه ریزی علوم، مدیران، معلمان و دانش آموزان مدارس ابتدایی در سراسر کشور بوده است. داده های مورد نیاز بر اساس مطالعه و تحلیل کلیه اسناد مربوطه به برنامه ریزی علوم، نظر سنجی از اعضای شورای برنامه ریزی علوم، مدیران، معلمان و دانش آموزان، اجرای آزمون و مشاهده صد کلاس درس علوم در شهر تهران گردآوری شده است.
نتایج این پژوهش، ضمن ارایه تصویری روشن از برنامه درسی علوم در سه مرحله یاد شده حاکی از آن است، با آنکه برنامه درسی علوم، طراحی مناسبی دارد اما در مرحله اجرا با مشکلات بسیاری مانند ناکافی بودن آموزش معلمان، عدم دسترسی به امکانات و تجهیزات مورد نیاز برای آموزش علوم و … رو به رو است.
بر اساس بررسی نمرات دانش آموزان در طول سال تحصیلی و نتایج دو آزمون دانشی و عملکردی که در پایان سال تحصیلی به عمل آمد، گر چه اکثر دانش آموزان توانسته اند به اهداف برنامه قصد شده علوم (بالای 70 درصد و در حد خوب) دست یابند اما سهم دستیابی به اهداف دانشی بیشتر از اهداف نگرشی و عملکرد بوده و عملا 30 درصد هدف ها محقق نشده اند.
با توجه به ماهیت عملی و تجربی علوم و تاکید عمده برنامه قصد شده بر رشد و توسعه مهارت های فرایندی و نگرش ها از یک سو و ضعف های مشاهده شده در اجرای برنامه و تحقق نیافتن بخشی از هدف ها از سوی دیگر، لازم است شورای برنامه ریزی علوم مدیران و معلمان با تلاش بیشتر، راهکارهای مناسب در زمینه کاهش ناهماهنگی ها و عدم تعادل های موجود در سه برنامه قصد شده، اجرا شده و کسب شده آموزش علوم دروه ابتدایی ارایه دهند.
خلاصه ماشینی:
محتوای برنامه علوم به روش فرایند-محوری سازماندهی شده است،بنابراین بیش از 90 درصد معلمان معتقدند که این محتوا مهارتهای فرایندی تفکر و یادگیری را از طریق درگیر کردن دانشآموزان در مجموعهای ازفعالیتها و مسألهها در آنان پرورش میدهد.
)پرسش مربوط به برنامه درسی کسب شده:1-برنامه درسی اجرا شده علوم دوره ابتدایی چه تغییراتی را دردانستنیها،مهارتها و نگرشهای دانشآموزان بهوجود آورده است؟ به منظور قضاوت در مورد میزان تحقق یافتن هدفهای برنامه درسی کسبشده،گذشته از نتایج آزمون علوم دانشی-نگرشی و عملکردی دانشآموزانپنج پایه ابتدایی که در پایان سال تحصیلی به اجرا درآمد،میانگین نمراتارزشیابیهای مستمر و پایانی هریک از دانشآموزان نمونه تحقق نیز،در طولسال تحصیلی،که در کارنامه هریک از آنان ثبت میشود گردآوری شد.
عملکرد دانشآموزان در آزمون علوم الف(دانشی-نگرشی) این آزمون در آخرین روزهای سال تحصیلی با توجه به اهداف،محتوا وروشهای پیشنهادی در برنامه قصد شده در سطح مدارس نمونه پژوهشی بهاجرا درآمده که نتایج آن به شرح زیر است: مقایسه میانگین معدلهای نمرات دانشآموزان پنج پایه ابتدایی هر استان بااستانهای دیگر نشان میدهد که در مجموع دانشآموزان استان گلستان(بامیانگین 15/43)و استان مرکزی(با میانگین 15/62)،نسبت به دانشآموزاناستانهای سیستان و بلوچستان(با میانگین 17/13)،هرمزگان(با میانگین17/06)،تهران(با میانگین 16/80)و آذربایجان شرقی(با میانگین 16/59)عملکردی ضعیفتر داشتهاند.
عملکرد دانشآموزان در آزمون علوم ب(عملکردی) به منظور سنجش توانایی دانشآموزان در مهارتهای فرایندی وفعالیتهای عملی،همراه با آزمون علوم دانشی-نگرشی یک آزمون عملکردیدر سطح مدارس نمونه پژوهش به اجرا درآمده که یافتههای آن به شرح زیراست: مقایسه میانگین معدلهای نمرات دانشآموزان پنج پایه ابتدایی هر استان بااستانهای دیگر حاکی از آن است که در مجموع،دانشآموزان تهرانی بامیانگین نمرات(18/66)نسبت به دانشآموزان سایر استانها در این آزمون،عملکردی بهتر داشتهاند.