خلاصه ماشینی:
"فراسوی دریای خزر،سفرنامهء آرتور کریستن سن دانشمند ایرانشناس و ایران دوست دانمارکی به ایران و ترکستان در 93 سال پیش است و خاتمهء سفر او مقارن با آغاز نخستین جنگ جهانی است.
سلطنت قباد و ظهور مزدک گویا نخستین کتابی از او باشد که به فارسی ترجمه شده است(ترجمهء نصر الله فلسفی و احمد بیرشک،1306)؛وضع مملکت و دولت و دربار در دورهء شاهنشاهی ساسانیان(ترجمهء مجتبی مینوی،1314)؛ایران در زمان ساسانیان(ترجمهء رشید یاسمی،1317)؛کیانیان(ترجمهء ذبیح الله صفا،1336)؛بررسی انتقادی رباعیات خیام(ترجمهء فریدون بدرهای،1374)؛و داستان بهرام چوبین(ترجمهء منیژه احمدزادگان،1382)برخی از ترجمههای فارسی آثار کریستن سن است.
دکتر اسلامی ندوشن در یادداشتهای سفر خود به دانمارک در سال 1350 دربارهء کریستن سن نوشته است:«کریستن سن در میان ایران شناسان اخیر برای ما سیمای محبوبی دارد.
حاصل علمی این سفر سه کتاب گویش سمنانی(1915)، داستانهای فارسی به زبان عامیانه(1918)و پژوهشی دربارهء شناخت گویشهای ایرانی (1930)است.
یکی دیگر از هدفهای او از این سفر غنی کردن مجموعه کتابهای فارسی و عربی کتابخانههای سلطنتی دانمارک بود.
اما کتاب حاضر،فراسوی دریای خزر را به نوعی میتوان محصول جنبی این سفر دانست که هدف اصلی آن همانگونه که گفتیم پژوهش دربارهء گویش سمنانی بود.
کریستن سن هنگام سفر به ایران سی و نه ساله بوده و این سن مناسبی برای سفر پژوهشی است.
پارهای از نکات منفی مورد اشارهء وی دربارهء خصوصیات ایرانیان در سفرنامههای فرنگیان دیگر نیز دیده میشود که برخی از آنها هنوز هم گریبانگیر ماست و خود نیز به آن اذعان داریم؛از جمله بیتوجهی به ارزش وقت.
گفتیم که یکی از هدفهای کریستن سن در این سفر خرید نسخههای خطی بوده است."