چکیده:
روابط خارجی ایران و اعراب در نیمقرن اخیر تحت تأثیر فاکتورهای مختلف،با نوسانات فراوانی موجهبوده است.عمدهترین این تغییرات در سطح ساختار نظامبینالملل و نخبگان سیاسی است. پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران سیر تحولات منطقهای،بستر واگرایی را به شدت تقویت کرد. انقلاب اسلامی با تفکرات نوین انقلابی،ضدامپریالیستی و ضداستبدادی خود،رژیمهای خودکامه و وابسته منطقه را با خطر بیثباتی و فروپاشی مواجه ساخت؛به همین دلیل رویه تقابل با جمهوری اسلامی ایران از سوی اتحادیه عرب از ابتدای انقلاب تا سالهای پایانی دهه اول انقلاب ادامه یافت؛به تدریج تحولاتی در سطح منطقه و همچنین در ساختار قدرت نظامبینالملل به وقوع پیوست که سبب فرایند تنشزدایی شد و طرفین از تقابل به سوی رفع سوءتفاهمات و همکاری حرکت کردند.عملکرد اتحادیه عرب در دوره تخاصم و مقابله با ایران به اعلام موضع و حمایت علنی و عملی از عراق در جنگ تحمیلی و ادعای امارات درباره جزایر سهگانه ایرانی محدود میشود.روابط ایران و اتحادیه عرب پس از اتخاذ مواضع اصولی ایران در برابر برخی تحولات منطقهای و بینالمللی وارد فاز جدیدی شد و روند همگرایی را سرعت بخشید.طرفین با علم بهاینکه بهترین شیوه برقراری امنیت و ثبات سیاسی در خاورمیانه و رسیدگی به مسائل جهان اسلام،معاضدت و همفکری است گامهای محدود و مستمری برای رفع موانعاحتمالی و افزایش مراودت برداشتند.جمهوری اسلامی ایران امیدوار است از طریق همکاری با اتحادیه عرب و اعضای آن،نقش مؤثر و تأثیرگذار خود را در حلوفصل منازعات و معادلات منطقهای و فرامنطقهای ایفا کند.
خلاصه ماشینی:
با لحاظ این موضوع و نظر به اینکه تأثیرگذاری اتحادیه عرب به دلایل اخیرالذکر بهعنوان یک سازمان منطقهای در معادلات سیاسی از نقش درخور توجهی برخوردار نمیباشد،بر این اساس روابط ایران با کشورهای بانفوذ عرب مورد تأکید و مطالعه قرار گرفتهاست که عمدتا ایران از طریق کشورهای تأثیرگذاری مانند عربستان،سوریه و عمان و برخی دیگر از کشورها توانسته است برخی از سوءتفاهمات فیمابین را حلوفصل کند.
1 در اکثر بیانیههای اجلاسهای اتحادیه عرب این ضدیت با ایران اوج میگیرد و این ضدیت تا زمان جنگ دوم خلیجفارس یعنی اشغال کویت به وسیله عراق ادامه پیدا میکند که به دلیل مواضع منصفانه و عقلایی ایران،اوضاع به نفع کشورمان تغییر میکند و وضعیت جهان عرب به مرحلهای میرسد که کشورهای عربی(سوریه و مصر)در حمله به یک کشور عربی مشارکت میکنند.
ایران پس از خاتمه جنگ تحمیلی هشتساله و بهویژه پس از اشغال کویت به وسیله صدام،تلاش کرد تا برای رفع مواضع غیردوستانه اتحادیه عرب از طریق گسترش تعاملات با چهرههای شاخص و برجسته این اتحادیه از جمله کشورهای سوریه،عربستان،عمان،قطر و کویت اهداف سیاست خارجی خود را در این اتحادیه دنبال کند.
1 مجموع تهدیدات مزبور موجب ایجاد وحدت نظر میان ایران و کشورهای عرب درباره مخاطرهآمیز بودن فعالیتهای نظامی اسرائیل برای امنیت داخلی و منطقه این دولتهای مزبور شده است.
1حوادث ذکرشده،کشورهای عرب بهویژه کشورهای حوزه خلیجفارس را به سمت همگرایی با ایران هدایت نمود و این کشورها دریافتند که دغدغههای مشترکی با ایران در زمینه مبارزه با تروریسم،فشارهای سیاسی امریکا،گسترش احتمالی بحران عراق و در نهایت مواجه با سیاستهای خاورمیانهای امریکا دارند که در صورت استمرار همکاری و تفاهم آنها با ایران میتوان خطرات ناامنی و بیثباتی داخلی و منطقهای را کاهش داد.