خلاصه ماشینی:
"اقبال علمی به ادبیات پیش از اسلام که توسط ابراهیم پورداود،در دوران اقامت او در برلین و هندوستان،آغاز شده بود با انتشار ترجمهء گاتها ویشتها موجب شد که معارف مزدیسنائی به وسیلهء کتاب و مقالهء آیندهء روشنی بیابد و توجه بدین گوشه از فرهنگ ایرانی به آنجا رسید که عدهای از فضلای ایران به خواندن زبان پهلوی پرداختند،مانند ملک الشعرای بهار،رشید یاسمی،مجتبی مینوی،سید احمد کسروی و بالاخره چند متن پهلوی به وسیلهء ملک الشعرا بهار،و رشید یاسمی و احمد کسروی ترجمهوار انتشار یافت.
یکی از مباحث مورد توجه درین دوره،جمعآوری اطلاعات و نشر کتب مربوط به تاریخ و جغرافیای محلی است،اعم از متون و آثاری که تالیف و نوشته قد ماست و یا آنچه معاصران جمعآوری و تألیف کردهاند.
از تحقیقات معاصران کتابهایی مانند صید مروارید توسط محمدعلی سدید السلطنهء کبابی،اصفهان تألیف حسین نورصادقی، جغرافیای جندق و بیابانک نوشتهء حبیب یغمائی،جغرافیای تاریخی دامغان از اقبال یغمایی،تاریخ پانصد سالهء خوزستان نوشته احمد کسروی،خلیجفارس از غلامعلی بایندر آتشکدهء یزدان یا تاریخ یزد تالیف عبدالحسین آیتی که هر یک حاوی اطلاعات مفید محلی بود،ازین نوع تالیفات و تحقیقات است.
کتابخانههای ایران که درین دوره به جمعآوری نسخخطی اهتمام بیشتر مبذول کرده بودند انتشار فهارس را نیز از جمله کارهای ضروری دانستند و قسمتی از فهرستهای کتابخانههای آستان قدس رضوی به اهتمام اوکتائی،مجلس شورای ملی به اهتمام یوسف اعتصامی و اعتصام الملک،کتابخانهء عمومی معارف به اهتمام عبدالعزیز جواهر کلام،مدرسه و مسجد عالی سپهسالار به اهتمام ابن یوسف حدائق شیرازی در دسترس قرار گرفت."