مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین معرفی و نقد

"اساسا بحث‌ مناسبات میان دین و دولت از مغرب زمین برخاسته‌ است،چرا که طرح آن بر پیشفرض وجود دوگانگی میان‌ (به تصویر صفحه مراجعه شود) نویسنده با الهام از الگوی سه وجهی‌ وبر و الگوی رابرتسون،تعامل بین دین و دولت را در پنچ الگو خلاصه می‌کند:1) قیصر-پاپیسم Caesaropapism یا پادشاه‌ روحانی 2)دین سالاری Thocracy یا روحانی پادشاه 3)اراستیانیسم‌ (Erastianism) یا دین دولتی 4) روحانی سالاری (Hierocracy) یا دولت‌ دینی 5)تقابل‌ مهدی صفار دستگردی عضو دفتر همکاری حوزه و دانشگاه قلمرو دین و دولت است،از این رو،طبیعی است‌ که نظریات ارایه شده در این باب،با واقعیات جامعه‌ اسلامی ما انطباق کامل نداشته باشد و مفاهیم‌ بکار رفته در آنها با تلقیات ما از همان مفاهیم منطبق‌ نباشد. نویسنده با این اعتقاد،در گفتار هفتم، به بررسی اجمالی سیر تحول مناسبات دین و دولت در تاریخ اسلام پرداخته است؛در این بررسی روشن‌ می‌شود که پس از دوره حیات پیامبر(ص)که تبلور کامل‌ وحدت دین و سیاست و الگوی دین‌سالاری بود،در دوره‌ حاکمیتها،گاه با تأسی از فرهنگ ایران‌ باستان و با تمسک به برخی منابع دینی، مدعی می‌شدند که سلطنت،حق الهی‌ است که بیواسطه از جانب خداوند بدانان عطا شده است؛این ادعا که به‌ عنوان مکمل مشروعیت دینی مطرح‌ می‌شد کمک می‌کرد تا حکام در موارد کشاکش با عالمان دینی،خود را از تحت‌ نفوذ آنان بیرون بکشند. ذکر این نکته لازم است که علاوه بر منابع پیش‌ گفتهء مشروعیت(دستگاه خلافت،علمای دینی،قهر و غلبه)،حاکمیت گاه با تأسی از فرهنگ ایران باستان و با تمسک به برخی منابع دینی،مدعی می‌شوند که‌ سلطنت،حقی الهی است که بیواسطه،از جانب خداوند بدانان عطا شده است؛این ادعا که به عنوان مکمل‌ مشروعیت دینی مطرح می‌شد کمک می‌کرد تا حکام در موارد کشاکش با عالمان دینی،خود را از تحت نفوذ آنان‌ بیرون بکشند."