عدالت باستانی (روندهای عدالت درایران باستان) مقاله

"اگر هر تک‌ عمل را[جدا از اعمال دیگر]لحاظ کنیم،عدالت‌ می‌تواند از هر جهت زیان‌بار باشد و تنها براساس‌ این فرض(دیگران باید همچون من رفتار کنند) است که من برای پذیرفتن آن فضیلت برانگیخته‌ می‌شوم؛چون هیچ چیز این آمیزه نمی‌تواند عدالت را سودمند کند یا به من انگیزه بدهد که‌ خودم را با قوانین آن سازگار کنم. ما فرض می‌کنیم موجودی که دارای خرد و درعین‌حال ناآشنا با طبیعت انسان است،با خود می‌اندیشد که قوانین عدالت یا مالکیت‌ به بهترین وجه،حامی نفع عمومی و موجد آرامش و امنیت بشر هستند؛آشکارترین‌ اندیشه‌اش این خواهد بود که بیشترین دارایی‌ را به گسترده‌ترین فضیلت محول کند و به هر کس متناسب با استعدادش قدرت انجام خیر را بدهد. 4 در این رابطه،خواجه نظام الملک که در نوشتن‌ سیاستنامه الگوی شاهی آرمانی ایران باستان را مد نظر داشت،یکی از وظایف مهم شاه را دادگری‌ می‌داند؛«چاره نیست پادشاه را از آنکه هر هفته‌ای‌ 2 روز به مظالم بنشیند و داد از بیدادگر بستاند و انصاف بدهد و سخن رعیت به گوش خویش بشنود بی‌واسطه‌ای و چند قصه که مهم‌تر بود باید که‌ عرضه کنند و در هر یکی مثالی دهد که چون این‌ خبر در مملکت پراکنده شود که خداوند جهان‌ متظلمان و دادخواهان را در هر هفته‌ای 2 روز پیش‌ خویش می‌خواند و سخن ایشان می‌شنود،همه‌ ظالمان بشکوهند و دست‌ها کوتاه دارند و کس‌ نیاز بیدادی کردن و دست‌درازی کردن از بیم‌ عقوبت»."