چکیده:
با توجه به نقش علویان در حوادث سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر خلافت عباسی و ستم خلفای عباسی در حق آنان، برخی از علویان زیدی مسلک، قیام هایی بر ضد خلافت طراحی نمودند و در نتیجه، بحرانهای بسیاری برای عباسیان به وجود آمد؛ به گونه ای که سرکوبی و مقابله با این شورش ها، چالش اصلی خلافت عباسی بود.به ویژه که قیام های علویان در مناطق مختلفی مانند خراسان، حجاز و عراق، با استقبال مردم روبه رو گردید. انتساب علویان به خاندان رسالت، در پیوستن مردم به آنان نقش بسیار زیادی داشت، اما ظلم عباسیان به مردم و علویان نیز در این زمینه بی تأثیر نبود؛ لذا قیام کنندگان نیز مردم را به «الرضا من آل محمد (ص)» و مبارزه با ظلم فرامی خواندند و مردم نیز به سرعت به آن می پیوستند. در این جهت، مأمون با طرح مسأله ولایت عهدی امام (ع)، شورش های مردمی را فرو نشاند. اما از سوی دیگر، مسأله ولایت عهدی، نقطه عطفی در تاریخ تشیع به شمار می-آید که حقانیت امامان را در میان بسیاری از افراد جامعه اثبات کرد. در این مقاله به ولایت عهدی امام رضا (ع) و چگونگی تأثیر آن بر قیام های شیعی می پردازد.
خلاصه ماشینی:
"هنگامی که بنی هاشم به مأمون اعتراض کردند که چرا ولایت را به امام رضا(ع) واگذار کرده است، مأمون در پاسخ، از اهداف نهایی خود در این کار پرده برداشت و گفت: و اما درباره بیعت من با علی بن موسی، با توجه به شایستگی و استحقاق او برای این امر و این که خود من او را برگزیده ام ، جز این نمی خواسته ام که با ادامه دوستی و محبت میان ما و آنان، از شما حمایت و از ریختن خون هایتان جلوگیری کنم و این راهی است که در اکرام خاندان علی(ع) و دل سوزی و مواسات می سپرم و این جبرانی است اندک بر آن همه مصائبی که به آنها رسیده است و...
هدف هشتم: مأمون می خواست با انتخاب امام رضا(ع) به ولی عهدی، شعله شورش های پی درپی علویان را که تمام ایالات و شهرها را فرا گرفته بود، فرونشاند و به راستی همین گونه هم شد؛ چون پس از ایام بیعت، تقریبأ دیگر قیامی صورت نگرفت، مگر قیام عبدالرحمن بن احمد در یمن، و انگیزه آن، ظلم والیان آن منطقه بود که به مجرد دادن قول رسیدگی خواسته هایش، او نیز بر سر جای خود نشست ."