چکیده:
تمدن بشری و پیشرفت علوم در تاریخ به یک قوم و نژاد و قبیله اختصاص نداشته،بلکه محصول تلاش تمامی افراد بشر و اقوامی است که با کوششهای پیگیر خود در طول قرنها تمدنهای مختلف را آفریدهاند و علوم مختلف را گسترش دادهاند.ازاینرو مردمی هم که تمدن اسلامی را به وجود آوردند از یک قوم خاص نبودند.در قرن سوم هجری بسیاری از دانشمندان در شام و عراق،غیر عرب بودند و بیشتر فقها و قضات شهرهای عراق،از موالی،بنابراین بصراحت میتوان گفت تمدن اسلامی متعلق به تمام نژادهایی است که از آندلس تا سند میزیستند.اصولا یکی از خدماتی که اسلام به فرهنگ بشر نموده این است که فاصلههای نژادی را کنار زد و با یک تجربه علمی مهم این حقیقت را که اقوام مختلف میتوانند در سایه مساعدت یکدیگر و وحدت دینی تمدن با شکوهی را برای بشریت به ارمغان آورند آشکار نمود.ازاینرو سهم ایرانیان در تمامی ابعاد علوم اسلامی از چنان جایگاهی برخوردار است که هیچکس را یارای انکار آن نیست.
در این نوشتار برآنیم تا ضمن اشاره به نقش ایرانیان در شکلگیری تمدن اسلامی بهویژه در پیریزی و گسترش دانش ریاضیات و نیز معرفی برجستهترین ریاضیدانان ایرانی،نقش و تأثیر دانشمندان ایرانی را در پیشرفت تمدن و فرهنگ بشری،از ابتدا تا قرن جدید با بهرهگیری از منابع و مآخذ موجود مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم.
خلاصه ماشینی:
"ازاینرو ایران دوران اسلامی و فرهنگهای پسین از این منبع فرهنگی نه تنها در علم و هنر و دین بلکه در فن مهندسی نیز
مراد از علم اصلی همان علوم عربیه است که پیش از اسلام نزد تا زیان شناخته شده بود،
(فرای:181)دانشمندانی که در سده سوم هجری در رشتههای مختلف علوم عقلی فعالیت داشتند فراوان بودند،پدیده جالب در اینجا نیز آن
است که بیشتر این متفکرین یا ایرانی بودند و یا به گونهای با فرهنگ و تمدن ایران پیوند داشتند.
قبل از او خواجه نصیر الدین طوسی در سال 366 هجری کتاب زیج ایلخانی را منتشر ساخته بود،و حالا نوبت الغ بیگ بود که پیشوای این نهضت علمی گردد.
نوین یافتند و از تلفیق آنها بود که علم جبر در جهان اسلامی شکل گرفت.
کار عمده مسلمانان در هندسه این بوده است که،زمانی که دیگران یعنی اقوام دیگر آنرا
اما اهتمام مسلمانان به جنبه علمی هندسه بیشتر از جنبه نظری آن بود،و برای این منظور شهادت بناها و قصرها که در مشرق و مغرب بلاد اسلامی و نیز بناها و
علمی ویژه و جدا از علم فلک ساختند بنابراین حق این است که علم مثلثات نیز مانند علم جبر
کسینوس،تانژانت و کتانژانت)تعبیر کنیم در این صورت باید بگوییم که علم مثلثات پس از اسلام در ایران و جهان نضج گرفته و شالودهاش ریخت شده.
آغاز پیدایش همراه با علوم نجوم رشد و توسعه پیدا کرده بود،نخستین بار توسط نصیر الدین طوسی در کتاب شکل القطاع او به حد کمال رسید و عنوان علم مستقلی پیدا کرد،و این
بوده است در مورد سهم اقوام مختلف در تمدن اسلامی نیز شکی نیست که این مسأله در اندیشه"