فلز و قداست آن در اساطیر ملی و متون دینی مقاله

نویسنده: نیکوبخت، ناصر ؛ اکبری گندمانی، هیبت الله ؛ محمدی کله سر، علیرضا ؛

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی بهار 1389 - شماره 18 ISC (‎24 صفحه - از 177 تا 200 )

کلیدواژه ها: قداست فلز فلز و جاودانگی اساطیر ملی اساطیر دینی جاودانگی آسمان اهریمن اساطیر آهن قداست آسمان پیوند اهریمنى ویژگى

چکیده:

در اساطیر ایران، فلز قداست و اهمیت بسیاری دارد. پیشینیان، این گوهر را با آسمان پیوند داده و برای آن اصلی آسمانی قائل شده اند؛ چنانکه گاه دیواره آسمان را نیز از جنس فلز پنداشته اند. فلز به دلیل برخورداری از این پیشینه، عنصری اهریمن ستیز است. در نمونه هایی از اساطیر و داستان واره های ایرانی، فلز همچون وسیله ای برای به بندکشیدن و یا کشتن نیروهای اهریمنی و پلشتی به کار رفته است. از این رو، فلز همواره با جاودانگی و بی مرگی نیز پیوند داشته است؛ چنانکه در حوادث پایان جهان، این عنصر، آفرینش اورمزد را از اهریمن و جلوه های او پاک می کند و با نابود کردن اهریمن و مرگ، با جاودانگی پیوند می یابد. در این مقاله، پس از بررسی قداست و تاثیر و کارکرد فلز از جنبه ها و لایه های گوناگون، سعی شده است پیوندهای معنایی و اسطوره ای این گوهر، تا حد امکان آشکار شود.

خلاصه ماشینی:

"آسمان در این اندیشه‌ها،«دژگونه»یا بارویی است که از آنچه درون خود دارد،در برابر مرگ و نابودی حفاظت می‌کند(فرنبغ دادگی 1378:40) پیوند فلز و آسمان را در آفرینش نخستین انسان و شهریار نیز می‌توان دید. در این روایت نیز از«درهای آهنین»و «مسمارهای عظیم»و«قفل‌های گران»یاد می‌شود که ضحاک با آنها به بند کشیده شده است: جایگاهی پیدا گشت بر سان دکانی از سنگ خارا تراشیده و اندر آن صورت مردی آهنگر ساخته نشسته،و کدینی بزرگ اندر دست به بالا داشته و ساعت به جایگاهی برهمی زد،و به روز و به شب. به این ترتیب می‌توان گفت:ویژگی ضد اهریمن فلز با آرزوی بی‌گزندی و بی‌مرگی انسان پیوندی دیرینه دارد،تا جایی که فلز به عنوان اهریمن‌ستیزی کهن،به عاملی برای جاودانگی بشر،تبدیل شده است. و حق تعالی چنان ساخته بود که هر ماردی و بی‌فرمانی مهر سلیمان دیدی در حال مسخر و منقاد شدی(ابو الفتوح رازی 1404 ق،ج 4:459) «ابو الفضل میبدی»در کشف الاسرار،به انگشتری حضرت آدم اشاره می‌کند که گویا این انگشتری نیز برای آدم(ع)عزت‌بخش بوده است: پس از آنکه آدم را در بهشت بنشاند،انگشتری به وی داد و گفت یا آدم هذا خاتم العز خلقته لک لا تنسی فیه عهدی،فاخلعه»ای آدم!این انگشتری عزت است که برای تو آفریدم تا عهد مرا فراموش نکنی،در غیر این صورت از تو بازخواهم گرفت. «ابو الفتوح رازی»،در تفسیر آیۀ 25 سورۀ حدید،پس از نقل روایاتی مبنی بر بهشتی و آسمانی بودن فلز،بیان می‌کند: مراد به این آهن ذو الفقار است که برای رسول صلی الله علیه و سلم از آسمان فرو فرستاد و رسول صلی الله علیه و سلم به حضرت امیر المؤمنین علی صلوات الله و سلامه علیه داد..."

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود