چکیده:
مقوله «اسماء السور» زیر مجموعة مبحث جامع علوم قرآنی و اساس و پیرنگ «نام
سورهها» در قرآن کریم و احادیث مأثوره است. به جز نامهای متعارف سورهها در مصاحف
متداول، بسیاری از سورهها، یک یا دو، و یا چند نام و عنوان دیگر هم دارند که در
مجموع افزون بر دویست و پنجاه مورد است و به لحاظ شکل و مضمون، طیف گستردهای را
تشکیل میدهند و در مواردی بستر پدیداری نامهای متعارف سورهها و از جهت سند و مبنا
گونهگون و در خور نقد و ارزیابی میباشند. این نبشتار با این آهنگ
سامان یافته تا جای خالی پژوهشی آکادمیک درباره دیگر اسامی سورهها ـ تا اندازهای
ـ پر گردد و پرسشهای مقدر یا موجود در این عرصه پاسخ یابد.
خلاصه ماشینی:
"18 ـ الکهف 18 ـ 1 ـ سورة أصحاب الکهف، این نام در حدیثی از پیامبر (ص) (قرطبی، 10/346؛ طبرسی، مجمع البیان، 6/690؛ سیوطی، همانجا؛ ابن عاشور، 15/241)، آمده است.
23 ـ المؤمنون 23 ـ 1 ـ سورة قد افلح، چنین نامی برای این سوره، بر زبانها رفته و شنیده شده است، (همو، 18/5) چون سوره با همین دو واژه آغاز گشته است.
41 ـ 5 ـ سورة الأقوات، این نام نیز از کواشی نقل شده و سبب نامگذاری آن بوده که در سوره آمده است: «… خلق الأرض فی یومین… و بارک فیها و قدر فیها أقواتها فی أربعة أیام سواء للسائلین (فصلت: 9 ـ 10):… زمین را در دو هنگام (= دوره) آفرید… و در آن خیر فراوان نهاد، و مواد خوردنی (رزق و روزیهای) آن را در چهار روز (= مرحله زمانی) اندازهگیری کرد ] که[ برای خواهندگان درست ]ومتناسب با نیازهایشان[ است».
» واژة دهر نه تنها در دیگر سورههایی که چون سورة جاثیة ـ با (حم) شروع شدهاند، وجود ندارد، (ابن عاشور، همانجا) بلکه در سرتاسر قرآن دو بار رخ نموده است، که دوم بار در سوره «إنسان» آمده و از قضا، نامی دیگر برای این سوره هم، گشته است.
(ابن عاشور، 26/213) 50 ـ ق 50 ـ 1 ـ ق و القرآن المجید، در این عنوان، سوره به آیه نخست خود نامیده شده و ضمن احادیثی از پیامبر (ص) (طبرسی، مجمع البیان، 10/791) ،أبا واقد لیثی (ابو داود، 1/363؛ دار قطنی، 1/46) و جابر بن سمرة (ابن عاشور، 26/273) مذکور افتاده است."