چکیده:
جامعه پذیری جنسیتی عمدتا در دوران کودکی و سنین مدرسه شکل می گیرد و به تدریج در ذهن و رفتار های اجتماعی درونی و متبلور می شود. بدین ترتیب، مدارس و کتاب های درسی به عنوان اولین و موثرترین مرجع رسمی آموزش و انتقال انتظارات اجتماعی و استانداردهای فرهنگی، نقشی مهم در تکوین و توسعه ی هویت جنسیتی کودکان و نوجوانان ایفا می کنند. در این تحقیق با استفاده از تکنیک تحلیل محتوی، کلیه ی کتاب های درسی دوره ی ابتدایی سال تحصیلی 1389- 1388 به تفکیک پایه ی تحصیلی و عنوان کتاب درسی مطالعه می شوند. در مجموع مطابق یافته های این تحقیق، فراوانی اسامی و تصاویر مردان غلبه ی چشم گیری بر اسامی و تصاویر زنان دارد. این نوع سوگیری جنسیتی در واژه های کلیدی مرتبط با جنس مذکر و مونث (مانند کلمات مرد و زن، پسر و دختر)، الگوها و ویژگی های کارهای داخل و خارج خانه، ترکیب بعد خانواده بر حسب جنس فرزندان، و فعالیت های ورزشی نیز وجود دارد. نکته ی مهم تر آن که، غالبا همبستگی مستقیم و معناداری بین پایه ی تحصیلی و این نوع سوگیری های جنسیتی مشاهده می شود. به علاوه، تفاوت های کمابیش مهمی در خصوص چگونگی بازنمایی برخی از نقش های جنسیتی به تفکیک عنوان کتاب های درسی نیز وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
بـا توجـه بـه ایـن واقعیـت کـه عکس ها و تصاویر کتاب های درسی نه تنها پیامی روشن تر و تأثیری ماندگارتر بر ذهن دانـش آمـوزان دارنـد، بلکه به طور نسبی کمتر از تفسیر و تعبیر های شخصی محقق نیز متأثر هستند، تلاش شده است تا در هنگـام گردآوری داده های مورد نیاز این تحقیـق ، بیشـتر از عکـس هـا و تصـاویر کتـاب هـا ی درسـی در مطالعـه ی چگونگی بازنمایی نقش های جنسیتی استفاده شود.
جدول (٢): توزیع نسبی تصاویر کتاب ها بر حسب جنسیت و به تفکیک پایه ی تحصیلی و کتاب درسی (رجوع شود به تصویر صفحه) واژه های جنسیتی در کتاب های درسی یکی از راه هایی که می توان به نقش کتاب های درسی در فرآیند جامعه پذیری کودکان و نوجوانان پی بـرد این است که باید دید آیا اساسا کلمات و واژه هایی که مرتبط با جنس مرد و زن اسـت در کتـاب هـا ی درسـی مساوی منعکس شده است یا سوگیری جنسیتی خاصی در این زمینه وجود دارد؟ این موضوع در ایـن تحقیـق مورد توجه و مطالعه قرار گرفته و نتایج آن در جدول شماره ٣ درج شده است .
جدول (٣): توزیع فراوانی و واژه های جنس مذکر و مؤنث به تفکیک پایه تحصیلی و کتاب درسی (رجوع شود به تصویر صفحه) جنسیت و فعالیت ورزشی یکی از عرصه هایی که می توان چگونگی بازنمایی نقش های جنسیتی در کتـاب هـا ی درسـی را تجزیـه و تحلیل کرد، ورزش و فعالیت های فیزیکی و کمیت و کیفیت حضور دختران و پسران در این عرصـه اسـت .
Journal Mirzaei, Mohamed Population Mojtahedi, Mahin books, Education Narahara, M.