چکیده:
ظاهرا بسیاری از مشکلات محیط زیستی از کمبودها،آلودگی‌ها ناشی از استفاده بی‌رویه انسان از منابع طبیعی و بی توجهی به پیامدهای مختلف صنعتی و اقتصادی است که البته نظر کاملا نادرستی نیز به نظر نمی‌رسد،ولی ریشه اصلی معضلات را در حذف توجه به معنویت،در بی‌توجهی به معنای طبیعی و عناصر آن‌که در فرهنگ‌ها تعریف شده‌اند می‌باید جست‌وجو نمود. تفکر کمیت گرای دوران معاصر همچنان‌که معماری،ساختمان و شهر را یک ماشین می‌پندارد،طبیعت را نیز به مثابه ماشینی قلمداد می‌نماید که حد اکثر بهره‌کشی اقتصادی از آن مدنظر می‌باشد.برای پژوهش در فرضیه تأثیر ارتقا و احیای فرهنگ معنوی بر حفاظت از محیط زیست و عناصر طبیعی،«فرهنگ ایرانی»،«آب»و«ایران‌زمین»(به عنوان مصادیق«فرهنگ»،«عناصر طبیعی» و«مکان»مورد نظر این وجیزه)انتخاب شده‌اند.نگرش مکانیکی به عالم هستی سبب می‌شود تا آب نیز(همچون قطعه‌ای از ماشین هستی)صرفا برای ادامه حرکت فیزیکی و مادی مدنظر قرار گیرد.این درحالی است که باتوجه به ساحت‌های متعدد حیات انسان و اهمیت دو ساحت معنوی و روانی او،حتی اشیای بیجان نیز واجد معنایی می‌باشند که آگاهی به آن حین تماس با طبیعت می‌تواند ضمن غنا بخشیدن به زندگی معنوی انسان،در زمینه‌های کمی و مادی نیز او را یاری و هدایت کند.مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا به مبانی موضوعات مرتبط با آب در فرهنگ ایرانی پرداخته و ضمن بیان اجمالی از نقش آن در تلطیف محیط زندگی ایرانیان،راههای امکان بهره‌گیری از تجارب گذشتگان را معرفی نماید،تا در کنار استفاده از فواید مادی آب و رفع تنگناهای موجود، زیمنه معنادار شدن زندگی را نیز فراهم آورد.
خلاصه ماشینی:
"آب،نزول از آسمان(از جانب خدا):اهمیت نزول آب،از آسمان که در قرآن کریم بدفعات مورد اشاره قرار گرفته است بیشتر به همراه موضوع مهم دیگری ذکر شده است از جمله:«و خدا از آسمان باران را فرستاد تا زمین پس از مرگ زنده کرد،البته در این کار آیت قدرت و حکمت الهی برای آنان که سخن بشنوند پدیدار است»(نحل:65)و«هم اوست خدایی که از اسمان و زمین برون آریم و از نخل خرما خوشه‌های پیوسته به‌هم برانگیزیم و باغهای انگور و زیتون و انار که برخی شبیه و برخی نا مشابه به همه است خلق کنیم شما در آن باغها هنگامی که میوه آن پدید آید و برسد به چشم تعقل بنگرید که در آن آیات و نشانه‌های قدرت خدا برای اهل ایمان هویداست»(انعام: 99).
(تصویرتصویر)تصویر شماره(4):سرخه،آب انبار بادگیرها:اگرچه بادگیرها به عنوان یکی از عناصر اصلی تنظیم شرایط داخل عمارات و هدایت‌کننده باد خنک به داخل ساختمان به منظرو تلطیف و خنک نمودن فضاهای داخلی ساختمان‌ها در شهرهای بیابانی ایران(مثل یزد و کاشان و کرمان)ایفای نقثش می‌نموده‌اند،یکی از کارکردهای اصلی انها نیز در تکمیل ساختمان آب انبارها بوده است،به این ترتیب که برای سالم و خنک نگه داشتن آب در آب انبارها علاوه بر اتخاذ برخی تدابیر فنی و معماری از جمله:ساختن مخازن پایین‌تر از سطح زمین،انتخاب دیوارهای قطور برای آنها،بادگیرهایی را نیز بر حاشیه طاق و روی دیوارها تعبیه می‌کردند."
(پژوهیار, 
, 
, 
)
