اثر فعالیت های انسانی بر تجمع فلزات سنگین در آب رودخانه تجن در استان مازندران مقاله

غلظت فلزات سنگین در رودخانه تجن استان مازندران در یازده ایستگاه و در قسمت‌های مختلف حوزه و پایین دست منابع آلودگی در طول سال 1380 مورد بررسی قرار گرفت.میانگین‌ غلظت کادمیم،مس،منگنز،نیکل،سرب،روی،کبالت و آهن در ایستگاه‌های مختلف رودخانه در فصل زمستان به ترتیب 9/7،4/5،28/5،10/9،20/3،49/8،23/1،391/5،بهار 12/1،5/8،35،13/2،62/8،27/9،465،تابستان‌80/3،29/3،74/5،28/5،85/5،66/7،22/1،1767/7 پاییز 62/5،24/9،63/1،22/3،41/3،58/6،22/9 و 985/7 میکروگرم در مترمکعب اندازه‌گیری شد.میانگین غلظت‌های فلزات کادمیم،نیکل و سرب در رودخانه بخصوص در فصول تابستان و پاییز از حداکثر غلظت قابل قبول آژانس حفاظت محیط زیست امریکا و توصیه شده سازمان بهداشت جهانی و در آب آشامیدنی به‌طور چشمگیری بالاتر است.نتایج همچنین نشان داد که غلظت تمامی فلزات بجز کبالت در رودخانه در فصول کم‌آبی بویژه‌ تابستان،بیش از سایر فصول است.ترتیب بزرگی غلظت فلزات در رودخانه در فصول سال به این شکل است:زمستان،بهار،پاییز،تابستان.اثر آلایندگی منابع آلودگی اصل رودخانه از جمله‌ شهر ساری و کارخانهء چوب و کاغذ مازندران بخصوص در فصول کم‌آبی بر بالا رفتن غلظت آلودگی در رودخانه ردیابی شد.

"در فصل‌ تابستان نیز غلظت و تغییرات آن تا حدی نزدیک به فصل بهار می‌باشد اما غلظت کادمیم در زمستان در رودخانه حتی کمتر از فصل بهار است و این‌ می‌تواند به دلیل بارندگی و افزایش دبی رودخانه،افزایش بار معلق و در نتیجه جذب کادمیم و عدم کاربرد کورد و سموم در این فصل نسبت به فصل‌ بهار در سطح حوزه آبریز باشد. این الگو در ایستگاه‌های شماره‌ 4(پایین دست صنایع چوب و کاغذ مازندران)،ایستگاه 3(پل تجن در جوار شهر ساری)و ایستگاه 8(شاخهء فرعی لاجیم)متفاوت به نظر می‌رسد که در موارد اول و دوم می‌تواند به دلیل پساب‌ها و آلودگی‌های ناشی از کارخانه و شهر ساری و در مورد شاخه لاجیم احتمال وجود منبعی طبیعی‌ نظیر زمین‌شناسی و فرسایش زیاد در زیر حوزه این رودخانه باشد. غلظت نیکل در رودخانه به سمت دریا به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد که اثر آلایندگی کارخانه چوب و کاغذ مازندران و شهر ساری را نشان می‌دهد افزایش غلظت نیکل در شاخه فرعی لاجیم بشدت سایر عناصر مشاهده نمی‌شود و می‌توان گفت که عناصر نیکل منشاء زمین ساختی از زیر حوزهء شاخه لاجیم‌ ندارد. وقوع حداکثر غلظت در فصل تابستان می‌تواند به دلیل‌ کاهش شدید دبی آب رودخانه و ورود انواع آلاینده‌ها و رواناب‌ها و زهاب‌ های کشاورزی به رودخانه و استفاده از کود و سموم مختلف در حوزه باشد که در فصل پاییز با وجود عدم افزایش قابل توجه دبی به دلیل کاهش‌ مصرف سموم و کود و فعالیت‌های کشاورزی از بار آلودگی تا حدی کاسته‌ می‌شود."