چکیده:
کتابخانه ملی ملک،یکی از غنیترین مجموعههای حروفیان را در ایران در اختیار دارد.در این مجموعه یازده رساله وجود دارد که از این تعداد هفت رساله به نظم و باقی به نثر است دو رساله به زبان ترکی است و باقی به زبان فارسی(در بعضی از رسالهها نیز گاه بخشهایی به زابن گرگانی آمده است).در میان این آثار،هم آثار شناختهشدهای مانند استوانامه نوشته غیاث الدین محمد استرآبادی،خواهرزادهء علی الاعلی،داماد و برترین خلیفه فضل الله استرآبادی،بنیادگر حروفیه وجود دارد که دربارهء کلام حروفیه است و هم آثار ناشناس و گمنامی که دربارهء آن هیچ آگاهی نداریم.نویسنده در این مقاله میکوشد تا تصویف دقیق و درستی از آثار حروفیان در کتابخانه و موزهء میل ملک به دست دهد.
خلاصه ماشینی:
"مگر ذکر آغاز و انجام آنکه در این مورد نیز تفاوتهایی وجود دارد در رساله حضار،برخلاف توضیح فهرست،احادیث و آیات در همه موارد در زیر خط شنگرف نیست و نیز در تمام رساله واژه «نظم»در شروع اشعار به شنگرف نوشته شده است.
در خطبه آن دربارهء نام کتاب آمده است: «سمیت کتابی بیان الواقع/شاف کاف لاهل داء نافع» در پایان رساله حاضر تاریخ کتابت 979 ق آورده شده است،از سوی دیگر براساس فهرست گولپینارلی-که فهرست ملک به آن ارجاع داده است-میدانیم که در بخش نسخ خطی فارسی کتابخانه دانشگاه استانبول نسخهای از بیان الواقع با تاریخ کتابت رجب سنه 969 ق و به خط درویش هدایت بن ناصر الدین بن علی خلیلی البغدادی(ش 932)موجود است5حلا اگر بنا برنظر فهرستنویسان کتابخانه ملک،درگذشت شریف را 9501 ق بدانیم،فاصله میان مرگ وی و نسخه دانشگاه استانبول 09 سال میشود.
اما بنابر گفته فهرستنویسان ملک(و نیز نظر دکتر صادق کیا)این مجموعه آشفته است و توالی اوراق آن درهم ریخته است و در فهرست ملک نیز به آفریننده یا آفرینندگان این منظومهها اشاره نشده است،اما ما اینک میدانیم که سه منظومه اول این مجموعه از آن سید اسحاق استرآبادی یا سمرقندی است که بزرگ و راهبر حروفیان خراسان است و دو منظومه دیگر که در واقع واپسین رسالههای این مجموعه هستند از خلیفه برتر،فضل الله،علی الاعلی است.
با این انجام: چون خدا با صابران است شد تمام این سخن کوتاه کردم و السلام اما در واپسین سطر این صفحه آمدمه است:«ایضا»و در آغاز صفحه بعد-ص 951-آمده است:«کرسینامه»با مطلع: ابتدا را بهترین نام خدا بود و فضلش کردم از وی ابتدا برخلاف باور ریتر61متن کرسینامه در نسخه ملک کامل نیست و در ص 872 افتادگی دارد."