خلاصه ماشینی:
"نابغهای منزوی و درک نشده یا هنرمندی«غیرمعقول»و«متناقض»؟ (به تصویر صفحه مراجعه شود) در 3651،با پایان یافتن سومین و واپسین نشست شورای ترنت (Trent) ، دوران تاریخی مشهور به دین پیرایی در اروپا رسما آغاز گردید که نتیجهء آن نهادی شدن زندگی کاتولیکی طبق قواعدی بود که پدران روحانی مجمع بنا نهاده بودند.
فرمانهای کلی و اساسی همگی در جهت ایجاد سطح عالیتری از نظم و آموزش در میان روحانیون،مرتب و قانونمند ساختن متن کتابهای مقدماتی آموزش دین و کتابهای ادعیه و نظارتی شدید بر مقولهء ایمان و اعتقاد بود تا در سایهء تفاهمی صحیح پایه ریزی شده و اجماع،مسیحیان بتوانند به طور کامل اصول تعبدی را دریابند و از (به تصویر صفحه مراجعه شود) تعالیم و دستورات اصلی دینی پیروی کنند.
از چهرههای دیگری که در شهر و حومه،در مدارک مربوط به نقاش به عنوان ضامن،واسطه،مشتری یا شاهدان عقد قرارداد نام برده شده اطلاع دقیقی در دست نیست و نمیدانیم که رابطهای دوستانه با او داشتهاند یا نه و اصولا برخوردشان با ذهنیت دینی روشنفکرانه وی چه بوده است.
از نظر ال گرکو،نقاش به منزلهء وسیلهء شناخت بود که با استدلالی ناشی از دیدگاه شخصی وی نظام مییافت و قواعدی جهانی و نظامی عقلانی نبود که متفکران و هنرمندان دورهء نوزایی (رنسانس)بر واقعیت تحمیل کرده بودند ولی با این حال اشتغالات هنری و تمایلات وی از نظر مدافعان هنر نهضت دینپیرایی، امری حاشیهای محسوب میشد."