چکیده:
این نوشته در ادامة سلسله مقالات بررسی تألیفات در موضوع مهدویت، به بررسی تألیفات در دوره حوزة حله می‌پردازد.شهر حله از آن زمان که به دست سیف‌الدوله امیر بنی‌مزید در سال‌های 439 تا 495 قمری بنیان‌گذارده شد، مرکز شیعیان، فقیهان، دانش‌مندان و شاعران دل‌باختۀ شیعی بوده است.شهر بغداد در حملۀ هلاکوخان به عراق، به تصرف مغولان درآمد و تاراج گردید. در این میان، شهر حله با تدبیر و حرکت سنجیدۀ علمای بیداردل و تدبیرگر، از هجوم وحشیانة مغولان در امان ماند و به دلیل امنیت حاکم بر شهر و حضور عالمان، فقیهان و دانش‌مندان پرآوازه، مرکزیت علمی بغداد به حوزۀ حله سپرده شد و این حوزه در طول قرن‌های ششم تا نهم قمری مرکز حوزه‌های شیعه نام گرفت. تألیفات مهدویت در این دوره کمتر از دوره‌های قبل و بعد بوده است؛ زیرا به رغم آن‌که حاکیمت دولت‌های شیعی، آرامش و آزادی نسبی را برای شیعیان به ارمغان آورده بود، حکومت تازه شیعه شدۀ مغول‌ها، به تبلیغ و ترویج مبانی فکری، عقیدتی، فقهی و کلامی بسیار نیازمند بودند و شبهه‌های کلامی مجال را از عالمان برای پرداختن به مهدویت گرفته بود. از سویی، گسترش مدعیان دروغین مهدویت و فرقه‌های آنان، پرداختن به مهدویت را در این دوره بسیار ضروری می‌نمود. در این‌باره تنها هفده کتاب از شیعیان و 33 کتاب از علمای عامه این دوره به یادگار مانده است.
This manuscript is investigating the writings in the era of Islamic Seminary of Helle in continuation of series of articles about Mahdism. Ever since its establishment by Seif-udduleh Emir Bani-Mazid between 439 and 495 of the Lunar calendar، [around 1000 A.D]، the town of Helle has been a hub of enthusiastic Shiite Faqihs (Islamic scholars)، intellectuals، and poets. When the city of Baghdad was invaded by Mongol Holaku-khan troops، the town of Helle remained safe from such atrocious Mongol expansion thanks to prudence and expediency of vigilant and prudent scholars or Ulama. The safety of the town mingled with presence of famous Faqihs and intellectuals helped transfer the heart of Shiite studies from Baghdad to Helle. This seminary became the core of Shiite seminaries during 11th to 14th century A.D. The writings about Mahdism have been less in this period than before and after، even though the reign of Shiite Governments provided relative peace، freedom and dialectical doubts (ambiguities) that fueled Shiite debates. The new conversion to Shiism among Mongol governments and the necessity for publicizing and promoting the religious jurisprudence as well as intellectual and belief principles denied opportunity from Shiite scholars to focus on Mahdism. Whereas the spread of fake claimants of Mahdism and their sects made such studies an imperative. Of these، only 17 books from Shiite and 33 from general religious scholars have remained until today
خلاصه ماشینی:
"381 اصل کتاب در دست نیست، ولی برگزیدة این کتاب به گزینش بهاءالدین علی بن غیاث‌الدین عبدالکریم بن عبدالحمید نیلی (متولد790 قمری) وجود دارد و چاپ شده است؛ 382 9.
398 کتاب‌های اهل‌سنت در موضوع مهدویت در عصر حوزة حله (600 ـ 900 قمری) علمای عامه در این دوره 34 کتاب نوشته‌اند.
ابهی الدرر فی تکلمة عقد الدرر فی اخبار المنتظر، نوشتة یوسف بن یحیی مقدسی شافعی (متولد 656 قمری): نویسنده تکمله‌ای بر کتاب عقدالدرر نوشته و در آن به نقل احادیث از طریق اهل‌سنت پرداخته است.
الروع الوجال فی نبا المسیح الدجال، نوشتة حافظ ابوعبدالله شمس‌الدین محمد بن احمد ذهبی (متولد 748 قمری): 431 این کتاب در کشف الظنون با واو عطف میان المسیح و الدجال ذکر شده است، 432 یعنی به این‌گونه الروع الوجال فی نبأ المسیح و الدجال، ولی در کتاب الاعلام النبلاء و برخی کتاب‌های دیگر بدون واو عطف آمده است.
کتاب المهدی، نوشتة برهان‌الدین ابراهیم بن محمد ثقفی مشهور به ابن‌قیم جوزیه (متولد 767 قمری): 441 ابن‌قیم از نویسندگان نام‌دار اهل‌تسنن به شمار می‌رود و کتاب‌های بسیاری نوشته است.
مرآة الجنان، نوشتة ابوعبدالله سعد بن علی بن سلیمان عفیف‌الدین یافعی یمنی مکی شافعی (متولد 768 قمری): جلد دوم این کتاب به بررسی زندگانی امام حسن عسکری( و امام زمان( پرداخته است؛ 442 23.
المهدی، نوشتة ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر (متولد 774 قمری): ابن‌کثیر در کتاب الفتن و الملاحم خود اشاره کرده که من رساله‌ای در پیرامون حضرت مهدی( نوشته‌ام.
طرق احادیث المهدی (عربی)، نوشتة حافظ ولی‌الدین ابوزرعه عراقی (متولد 826 قمری): این کتاب چاپ نشده است و در دست نیست؛ 456 33."
(
, 
, 
)
