چکیده:
مسافر روحانی در جامعهای زندگی میکند که آرزوها و آرمانهای او
توسط مردم همزمانش بر آورده نشده، ازاینرو او میکوشد با ترسیم سفر روحانی خود
مقدماتی برای عینیت بخشیدن بر ذهنیات خویش بیابد.ارداویرف در سفرنامه خود با به
تصویر کشیدن جنبه های خشن پادافرهها، برآنست تا مردم را به سوی کیش زرتشتی
بخواند.در قرن دوازده شاعری به نام دانته آرمانهایش را در محیطی خیالی و روحانی
ترسیم مینماید.در سومین سفر روحانی، شوق هجاگویی، ابوالعلا معری شاعر نابینای عرب
را بر میانگیزد تا با طرح سفری روحانی به جهانی دیگر و تصویر شوخگین پادافرهها
به مقابله با باورهای رایج برخیزد.در قرن 19 نیز سید جمال واعظ اصفهانی، خطیب
مشروطه، کتاب رویای صادقه را در ذم مخالفان آزاد اندیش مینویسد و سرانجام جان
برسر آرمان خویش مینهد.از این روی به پاس تلاشهای او کتاب رویای صادقه در تحلیل و
واگویی سفرهای روحانی در کنار اردوایرافنامه و کمدی الهی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"باید یادآوری کرد که این فروخفت روندی فزاینده داشت که سرآغازی آن از سده نهم بود، به همین دلیل است که میبینیم از سده نهم به اینسو، ستاره شاعران و نویسندگان بزرگ، روی به خموشی دارد، به ویژه با روی کار آمدن صفویان و داعیه مبارزه آنان با عثمانیها و ازبکها.
به همینگونه در سده دوازدهم در فلورانس 1 شاهد همین بیدادگریهای دین یاوران مسیحیاییم که جدال بر سر قدرت و تصاحب حوزههای منافع بین اسقفها و کاردینالها، جنگها و اختلاف نظرهای بسیاری را برانگیخت که نتیجه آن تخریب روحیه مردم و گریز آنها از جاذبه کلیسا بود، درهمینزمان است که شاعری به نام دانته ذهنیتهای خود را ناگزیر به پرواز در میآورد تا بتواند آرمانهایش را در محیطی خیالی و روحانی ترسیم نماید.
بشار در رساله آمرزش در قعر جهنم توسط مأمور عذاب وادار به دیدن عذاب خویش میشود، با اینکه این شاعر در زندگی خویش نابینا بود، به همین گونه و با ترفندی و عذابی دیگر که برگرفته از سنتها و رسوم جامعه غربی آن زمان است، شاعران مورد نظر از جمله ویرژیل 1 به دوزخ دانته گرفتار میشوند.
گرچه پادافره اینان بسیار ضعیفتر و حتی میتوان گفت عذابی تلطیف شده است این میتواند نشانگر آن باشد که دانته خود در نهان و در بن دل خویش، چشمی به سوی آنان دارد.
به کوتاهی میگوییم، ارداویرافنامه توسط ویراف در زمان ساسانیان که خود گرفتار پراکندگی و تشتت باورها بودند و نیز رساله آمرزش که در سده پنجم نوشته شده مواجه با زمانی میشود که جامعه شامات گرفتار هرجومرج و مجاورت با جنگهای صلیبی است."