چکیده:
هدف از این نگاشته، تبیین فرایند دانش دینی در المعهد العالمی للفکر الاسلامی است. نگارنده در این نگاشته، ابتدا به دیدگاه اسماعیل فاروقی و سپس به دیدگاه طه جابر العلوانی در باب اسلامی سازی دانش می پردازد. چیستی اسلامی سازی معرفت و مساله عقب ماندگی مسلمانان و استعمار غرب و مبانی و اصول هستی شناختی و روش شناسی دانش اسلامی و نیز فرایند عملیاتی شدن این حقیقت از دیدگاه این دو شخصیت، بخش مهمی از این نگاشته به شمار می آید. روش: روش مقاله تحلیل اسنادی می باشد. یافته ها: 1- علوانی درد عقب ماندگی مسلمانان را خوب درک کرده و راه کار مناسبی به نام اسلامی سازی معرفت ارایه نموده است و به خوبی بر معرفت شناسی و روش شناسی تاکید داشته است؛ ولی به جهت ضعف فلسفی نتوانسته نظام معرفت شناختی و روش شناختی مناسبی برای اسلامی سازی معرفت ارایه کند. 2- علوانی به بی طرف نبودن دانش و روش شناسی دانش پی برده؛ ولی گویا با تمسک به پست مدرنیسم به نوعی نسبی گرایی غلطیده است و با نسبی گرایی می خواهد علم دینی را محقق سازد. این رویکرد، اولا، خطری به مراتب بیشتر از پوزیتیویسم دارد و ثانیا، چنین علم دینی، ارزش معرفت شناختی ندارد. نتیجه گیری: هنوز رویکرد مرکز جهانی اندیشه اسلامی نتوانسته مدل روش مندی برای اسلامی سازی معرفت ارایه دهد و در نیمه راه به سر می برد. امید آنکه نسل بعدی بتواند با توجه به این اشکالات، گامی موثرتر در اسلامی سازی معرفت بردارد. روش ترکیبی فاروقی که بر گرفته از روش شناسی غربی و محتوای اسلامی است؛ گره ایی را برای تولید دانش اسلامی باز نمی کند. پس باید محققان در گام های بعدی بتوانند روش شناسی مبتنی بر فلسفه های مضاف اسلامی تولید کنند و سپس با تبیین فرایند تولید دانش اسلامی به نظریه های علوم اسلامی دست یابند.
Aim: The present article aims to analyze the processes of religious knowledge in world center of Islamic thought.The author of the paper studies the ideas of" Ismail Farouki "and" Taha Jabber Alelvani" about islamicization of knowledge. The most important parts of the present study are as follow: The meaning of islamicization of knowledge، the Muslim backwardness، colonial west، the principals of ontology، methodology of Islamic knowledge and operational process of the mentioned subjects from viewpoint of "farouki "and" alelvani". Method: The method of the research is analytical-documentary. Results: The results of the article show that: 1- Elvani understands the problem of Muslim backwardness well and suggests a proper solution as islamicization of knowledge and insists on epistemology and methodology but because of his philosophical weakness، doesn't succeed to present a epistemological and methodological appropriate system in islamicization of knowledge.2-Elvani realizes that knowledge and knowledge methodology is not neutral but regards post modernism and relativism. Conclusion: The author of the article concludes that Islamic knowledge is based on fundamental principles of ontology، epistemology and methodology of Islamic knowledge and hierarchy of knowledge. There are some ambiguities in Farouki and attas in this field but overall their efforts and ideas have been effective in forming the discourse of Islamicization of knowledge in Islamic world.
خلاصه ماشینی:
چیستی اسلامی سازی معرفت و مسأله عقب ماندگی مسلمانان و استعمار غرب و مبانی و اصول هستی شناختی و روش شناسی دانش اسلامی و نیز فرایند عملیاتی شدن این حقیقت از دیدگاه این دو شخصیت ، بخش مهمی از این نگاشته به شمارمیآید.
یافته ها:١-علوانی درد عقب ماندگی مسلمانان را خوب درک کرده و راه کار مناسبی به نام اسلامی سازی معرفت ارایه نموده است و به خوبی بر معرفت شناسی و روش شناسی تأکید داشته است ؛ ولی به جهت ضعف فلسفی نتوانسته نظام معرفت شناختی و روش شناختی مناسبی برای اسلامیسازی معرفت ارایه کند.
اصول اساسی این مرکز به عنوان مبنای اندیشۀ اسلامی و اسلامیسازی معرفت وروش شناسی اسلامی عبارتند از: توحید به عنوان اصلی عام و فراگیر، جانشینی انسان بر روی زمین ، مسئولیت انسان در برابر امانت الهی، فراگیری اسلام به عنوان روش آبادانی و اصلاح ، پیریزی اندیشه و عقیده و نظام و مکمل بودن وحی و عقل .
P ,١٩٨٧ ,Al-Faruqi) فاروقی چند علت مهم را برای عقب ماندگی بیان می کند؛ از جمله : فقه در دورة آغازین اسلام به معنای عام به کار می رفت ؛اما پس از آن ، به فقه و اجتهاد به معنای خاص منحصر شدو این امر سبب شدکه دانشمندان اسلامی نتوانندبه مشکلات امت اسلامی در چارچوب اجتهادو تفقه به معنای عام بپردازند.
این رویکرد با همۀ امتیازهایش ، از جمله : اقدام برای اسلامی سازی معرفت و دانش ، توجه به میراث اسلامی و علوم غربی و مشکلات انسان معاصرو امت اسلامی، چند مشکل اساسی دارد که به شرح ذیل ذکر میشود: ١.