خلاصه ماشینی:
"مقایسه متنهای سه دسته کتب مذکور نشان میدهد که دسته سوم یعنی اشعار شاعران دوره آغاز شعر دری، روانترین و شیواترین سخنان فارسی است و از واژههای متروک و مهجور در آنها کم دیده میشود و سبب آن است که شعرای بزرگ، شعر را برای همه مردمان میسرودهاند و الفاظ و عبارات شعر را با توجه به فهم عامه مردم ـ که بسیاری از آنها سواد خواندن و نوشتن نداشتند ـ انتخاب میکردند، در حالی که نویسندگان کتب علمی و تحقیقی، کتاب را برای اهل دانش و تخصص مینوشتند که فهم لغات و تعبیرات مشکل برای آنان ضروری بود.
با این درسها که آثار بزرگان ادب به ما دادهاند میتوانیم درباره واژهگزینی به نکات زیر توجه کنیم: تا آنجا که ممکن است از واژههای فارسی استفاده کنیم، اما همانگونه که قدمای ما عمل کردهاند واژههایی به کار ببریم که از حیث تلفظ و بیان، شیوا باشد و پیچیدگی و اغلاق نداشته باشد، برای مثال باید عرض کنم بعضی قرآنهای با ترجمه فارسی کهن که در سالهای اخیر کشف شده است، مخصوصا چند نسخه تفسیر ناقص که حدود چهل سال پیش در تعمیرات آستان قدس کشف شد واژههایی در ذیل کلمات قرآنی به فارسی، مذکور آمده است که بعضی از آنها در هیچ متن کهن دیگر دیده نمیشود و بعضی اهل ادب را عقیده بر آن است که این واژههای تازه کشف شده میتواند برای واژهگزینی مورد استفاده قرار گیرد6، اما این نکته را هم باید مورد نظر قرار داد که در دو تفسیر مهم یعنی ترجمه تفسیر طبری و تفسیرکشف الاسرار میبدی که نخست آیات قرانی ترجمه لفظ به لفظ و سپس تفسیر شده است واژههای متروک و مهجور به کار نرفته است."